Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 4 Aralık 2018.

Sağlık bakımınızı üstlenen tarama testlerini kanser, diyabet ve kalp hastalığı gibi potansiyel olarak ölümcül hastalıkların erkenden tanınması için tanısal araç olarak kullanılır. Bu testler en erken döneminde belli bazı rahatsızlıkları, en çok iyileştirilebilir evrelerde, hatta siz hastalık belirtilerini farkına varmadan önce saptayabilir.

Yaşlandıkça sağlık bakımınızı üstlenenizi daha sık ziyaret etmeniz, tedavinin etkili olabilme olasılığının daha yüksek olduğu zaman koruyucu sağlık hizmetlerini almak ve sorunları erkenden saptamak size yarar sağlayabilir. Daha genç erişkinlere göre 50 yaş üstündekiler için genellikle daha fazla test önerilir. Sağlık  durumunuza göre 65 yaşında veya daha erken yaşta daha sık sağlık kontrolleri özellikle uygun olabilir. Seksenli ve 90'lı yaşlarınızda sağlığınızı korumada bazı tarama testleri daha az yararlı olabilirken bazı testler yararlı olmayı sürdürmektedir.

Gerek duyduğunuz tarama testleri planladığınız veya başka sağlık kontrollerinin bir bölümü olarak ele alınabilir. Belli bir hastalığa sahip olan veya bazı sağlık sorunları riskinin arttığı bireyler için yıllık kontroller özellikle yararlıdır. "Sağlık kontrolü " için bir sağlık kuruluşuna başvuru, planlama kaygılarınızı tartışmak ve sağlık sorunlarını engellemeye odaklanmak için size daha fazla zaman tanır  Sağlık kontrolü sonunda sağlık bakımınızı üstlenene bir daha koruyucu sağlık hizmetlerine ne zaman gereksinme duyacağınızı, ayrıca bir "sağlıklı durumu muhafaza " ziyaretinin sizin için en iyisi olup olmayacağını sorun.

Yukarıdaki bağlantılar sizi 50 yaş ve üstü  erişkinler için yaygın biçimde önerilen tarama testlerine ilişkin makalelere yönlendirmektedir. İlk önce  genellikle belli bir yaş erimindeki kişilerin tümü için önerilen rutin tarama testleri sıralanmıştır.  Daha sonra yaşlarına göre farklı bir hastalığın risk faktörlerine sahip olduğu anlaşılan kişiler için sağlık bakımını üstlenenlerin düşündüğü hedefe yönelik tarama testleri belirtilmiştir.

Daha fazlası için
See Less
Tarama testleri
  • Meme kanseri

    Meme kanseri kadınlar arasında ikinci önde gelen kanserden ölüm nedenidir.  40 yaş ve üstü kadınlar için zamanında çekilen mammografilerle meme kanserinden tüm ölümlerin yaklaşık % 16’sının önlenebildiği ifade edilmektedir.  Bu görüntüleme tetkikleri bir yumruyu siz hissetmeden ortalama 1-3 yıl önce saptamaktadır.

    Elli yaş ve üstü kadınlar

    • Ortalama riskli kadınların yılda bir tarama testlerinden geçmesi önerilmektedir:
      • Kırk yaşından başlamak üzere kadınlar her yıl bir sağlık profesyoneli tarafından yapılan mamografik tetkikler ve meme muayenesinden geçmelidir.

    Yetmişbeş yaş ve üstü kadınlar için:

    • Yaşlı kadınlarda tarama testlerinin durdurulması veya daha seyrek yapılması için herhangi bir neden olmadığı belirtilmektedir:
      • Yaşlı kadınlarda mamografi kararı bireye, sağlık durumuna ve herhangi bir ciddi rahatsızlığın etkilerine  (örn: konjestif kalp yetmezliği, son-evre böbrek hastalığı, kronik tıkayıcı akciğer hastalığı veya orta-şiddetli derecede bunama) göre verilmelidir. Sağlığınız yerinde ve sağlık durumunuz tedavi için aday olmanıza elveriyorsa mamografiler çektirmeye devam ediniz.

    Bu öneriler bilinen meme kanseri risk faktörleri olmayan kadınlar içindir. Riskiniz artmışsa doktorunuzun yönlendirmesiyle bireyselleştirilmiş bir tarama programı geliştirmelisiniz.

    Bağlantılar

     

    American Cancer Society: What are the risk factors for breast cancer?

    Kaynaklar

    American Medical Women’s Association. Breast cancer screening. Revised 2000. Available on the Internet at http://www.amwa-doc.org/index.cfm?objectId=0AA0C8F2-D567-0B25-565A679EEA33CD7D through http://www.amwa-doc.org. Accessed 7 Feb 2008.

     

    American Cancer Society. Detailed guide: breast cancer—can breast cancer be found early? Revised 13 Sep 2007. Available on the Internet at http://www.cancer.org/docroot/CRI/CRI_2_3x.asp?dt=5 through http://www.cancer.org. Accessed 7 Feb 2008.

    American Cancer Society. Breast cancer: early detection.  Available on the Internet at http://www.cancer.org/docroot/cri/content/2_6x_breast_cancer_early_detection.asp through http://www.cancer.org. Accessed 15 Jul 2004 and 7 Feb 2008.

     

    National Women’s Health Information Center, US Department of Health and Human Services. General screenings and immunizations for women. Material posted as of Nov 2007. Available on the Internet at http://www.4women.gov/screeningcharts/general through http://www.4women.gov. Accessed 4 Feb 2008.

    US Preventive Services Task Force. Guide to Clinical Preventive Services, 2007. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd07/gcp2c.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 4 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Summary of recommendations for clinical preventive services (rev 6.4). 15 Aug 2007. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 4 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Women’s health—facts and stats—selected US national research findings—cancer. 2004. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/women/natstat/cancer.htm#breast through http://www.cdc.gov. Accessed 7 Feb 2008.

     

    Office of Disease Prevention and Health Promotion, US Department of Health and Human Services. Breast cancer: the most common malignancy in women. Spring 2004. Prevention Report 18(3). Available on the Internet at http://odphp.osophs.dhhs.gov/PUBS/prevrpt/04Volume18/Issue3pr.htm through http://odphp.osophs.dhhs.gov. Accessed 7 Feb 2008.

     

    American College of Radiology. Breast care guidelines (press release). Nov 2000.

    US Centers for Disease Control and Prevention. The National Breast and Cervical Cancer Early Detection Program—reducing mortality through screening (2003 program fact sheet). Revised May 2004. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/nbccedp/about.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 15 Jul 2004.

    US Preventive Services Task Force. Screening for breast cancer: recommendations and rationale (release date Feb 2002). 3 Sep 2002. Ann Intern Med 137(5 Part 1):344-346. Available on the Internet at http://www.ahcpr.gov/clinic/uspstf/uspsbrca.htm through http://www.ahcpr.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 7 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention.  Healthy People 2010, increase proportion receiving mammogram objective 3.13. Available on the Internet at http://www.healthypeople.gov/document/html/objectives/03-13.htm through http://www.healthypeople.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 7 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Table 80: use of mammography for women 40 years of age and over according to selected characteristics: United States, selected years 1987-2000. Health, United States 2003. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hus/womens.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 6 Aug 2004.

     

  • Servikal kanser

    Düzenli jinekolojik kontroller ve PAP (servikal) smear testleri ile serviks kanserinden  (rahim boynu kanseri) ölümlerin büyük bir bölümü önlenebilmektedir. Serviks kanseri gelişmesi birkaç yıl sürebilen ve en çok 40 yaş ve üstü kadınlarda görülen bir kanser türüdür.  Rutin taramalar serviks kanserini erkenden, çok iyi tedavi edilebilir evrede saptamaya yardımcı olabilmektedir. Hatta tarama testleri kanser gelişmeye başlamadan önce çıkartılabilen kanser öncülü yaraları da tespit etmektedir.

    Serviks kanseri için 3 yıl veya daha uzun süredir veya hiçbir zaman tarama testlerinden geçmemiş kadınların özellikle PAP smear testi yaptırması önerilir.

    Pap smear testine ilaveten 30 yaş ve üstü kadınların bir HPV DNA testi ile human papilloma virüsü açısından taranması önerilmektedir. Pap smear test sonucu anormal olan postmenopozal kadınlar da HPV testinden geçmelidir. Belli bazı HPV tipleriyle (suşlarıyla) oluşan inatçı enfeksiyonların artık serviks kanseri için önemli bir risk faktörü olduğu bilinmektedir. Serviks kanserlerinin yaklaşık % 70’inden iki HPV tipi, tip 16 ve 18 sorumludur. Sigara kullanımı ve bağışıklık sistemi yetersizliği de kansere ilerleyebilen HPV enfeksiyonuyla ilişkilendirilmiştir.

    • Cinsel açıdan aktif, hiçbir yeni risk faktörü olmayan, 3 yıl boyunca ardışık Pap smear ve HPV DNA testi normal 30 yaş üstü kadınlara en azından 3 yılda bir her iki tarama testleri uygulanmalıdır.
    • Ayrıca 65-70 yaş arası kadınlarda üç veya daha fazla sayıda ardışık Pap smear test sonuçları normal ve son 19 yıl içinde başka bir anormallik tanımlanmamışsa rutin taramalara son verilmesi önerilmektedir. Kanserli olmayan oluşumlar için total histerektomi geçirmiş ve başka yüksek riskli hastalık öyküsü olmayan kadınlar da rutin tarama testlerini sona erdirebilir.

    Ne sıklıkla test edilmeniz gerektiği DES’e maruz kalma, daha önce konulmuş serviks kanseri tanısına, yüksek riskli cinsel davranışlara,  HIV veya bağışıklık sisteminin risk altında olup olmadığına bağlıdır. Bu risk faktörlerinden birine sahipseniz 3 yıldan daha kısa aralıklarla test edilmelisiniz. 

    Her yıl Pap smear testine gerek duymasanız bile çoğu kadın için halen  yılda bir pelvis muayenesinin önerildiği unutulmamalıdır.

     

    Kaynaklar

    American Cancer Society. DES Exposure: Questions and Answers. Available online at http://www.cancer.org/docroot/CRI/content/CRI_2_6x_DES_Exposure_Questions_and_Answers.asp through http://www.cancer.org. Accessed September 2008.

    American College of Obstetricians and Gynecologists. Cervical cancer screening: testing can start later and occur less often under new ACOG recommendations (press release). 31 Jul 2003. Available on the Internet at http://www.acog.org/from_home/publications/press_releases/nr07-31-03-1.cfm through http://www.acog.org. Accessed 15 Jul 2004 and 18 Jan 2008.

    American College of Physicians. New pap guidelines reduce screening, but raise concerns about compliance. Apr 2003. Observer. Available on the Internet at http://www.acponline.org/journals/news/apr03/pap_guides.htm?hp through http://www.acponline.org. Accessed 15 Jul 2004 and 18 Jan 2008.

    American College of Obstetricians and Gynecologists. Human papillomaviruses and cancer: questions and answers. 8 Jun 2006. Available on the Internet through http://www.medem.com. Accessed 18 Jan 2008.

    American College of Obstetricians and Gynecologists. Cervical cytology screening (practice bulletin 45). Aug 2003.  Available on the Internet at http://www.guideline.gov. Accessed 8 Feb 2008.

    American Society for Colposcopy and Cervical Pathology. What women should know about HPV and cervical health. 2003. Available on the Internet at http://www.asccp.org/patient_edu.shtml through http://www.asccp.org. Accessed 17 Jan 2008.

    American Academy of Family Physicians. Summary of recommendations for clinical preventive services (rev 6.4). 15 Aug 2007.  Available on the Internet at http://www.guideline.gov. Accessed 4 Feb 2008.

    American Cancer Society. American Cancer Society guidelines for the early detection of cancer. 28 Mar 2007.  Available on the Internet at http://www.cancer.org/docroot/PED/content/PED_2_3X_ACS_Cancer_Detection_Guidelines_36.asp?sitearea=PED through http://www.cancer.org. Accessed 4 Feb 2008.

    American Cancer Society. Overview: cervical cancer: What causes cancer of the cervix? Can it be prevented? Available on the Internet at http://www.cancer.org. Accessed 10 Aug 2004; 2006 revision accessed 8 Feb 2008.

    American Society for Colposcopy and Cervical Pathology. Descriptions of new FDA-approved HPV DNA tests (clinical update). PDF available for download at http://www.asccp.org/pdfs/consensus/clinical_update_20090408.pdf through http://www.asccp.org. Accessed 11 Jun 2009.

    National Cancer Institute. Human papillomaviruses and cancer: questions and answers (fact sheet). Available on the Internet at http://www.cancer.gov/cancertopics/factsheet/Risk/HPV through http://www.cancer.gov. Accessed 9 July 2009.

    Smith RA, Cokkinides V, and Eyre HJ, for the American Cancer Society. American Cancer Society guidelines for the early detection of cancer, 2003. CA Cancer J Clin 53:27-43. Available on the Internet at http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/53/1/27 through http://caonline.amcancersoc.org. Accessed 5 Aug 2004 and 8 Feb 2008.

    Solomon D, Papillo J, Davey D, on behalf of the Cytopathology Education and Technology Consortium. Statement on HPV DNA Test Utilization. Am J Clin Pathol 2009;131:768-769.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Basic facts on screening and the Pap test. Oct 2003. PDF available for download at http://www.cdc.gov/cancer/cervical/pdf/cc_basic.pdf through http://www.cdc.gov. Accessed 2 Aug 2004 and 18 Jan 2008.

    US Preventive Services Task Force. Screening for cervical cancer (release date Jan 2003). Available on the Internet at http://www.ahcpr.gov/clinic/uspstf/uspscerv.htm through http://www.ahcpr.gov. Accessed 15 July 2004 and 8 Feb 2008.

    US Preventive Services Task Force.  Screening for cervical cancer: recommendations and rationale (AHRQ pub. 03-515A). Jan 2003. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/cervcan/cervcanrr.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 8 Feb 2008.

    US Food and Drug Administration. Cervical Cancer Screening. FDA Consumer Magazine. January-February 2004. Available online at http://www.fda.gov/Fdac/features/2004/104_cancer.html through http://www.fda.gov. Accessed September 2008.

  • Kolorektal kanser

    Çalışmaların gösterdiğine göre kolorektal kanserlerden ölümlerin üçte biri düzenli taramalarla önlenebilmektedir. Birçok kişi tarama testlerinden geçmediği için hastalık üçüncü kanserden ölüm nedenidir. Kolon ve rektum kanseri erkenden saptandığında hem önlenebilir hem de tedavi edilebilir bir kanser türüdür.

    Polipleri ve yaraları araştırıp bulmak ve ortadan kaldırmakla kolorektal kanser önlenebilir. Bu oluşumlar en sık 50 yaş ve üstü kişilerde bulunduğundan uzmanlar bu yaş grubu için genel kapsamlı tarama testlerini önermektedir.

    • Ortalama risk taşıyan 50 yaş ve üstü erişkinler kolorektal kanser açısından rutin olarak taranmalıdır.
    • Risk faktörleri olanlar için daha erken yaşta, sıklıkla 40 yaşından itibaren daha sık ve en kesin sonuçlu tarama testleri uygun olur.

    Hangi testleri yaptırmalısınız?
    Kolon kanseri taramalarına ilişkin öneriler yedi kabul edilebilir teste işaret etmektedir. Bu testler gerçekten iki tiptir. Laboratuvar testleri gaita numunelerini analiz ederken, bir uzman kalın bağırsak içinin görüntülerini inceler.

    • Laboratuvar  testleri: Bir gaita numunesinde kan veya DNA ‘yı, başka bir deyişle kanser kanıtlarını  saptar. Bu üç tip laboratuvar testi gaitada gizli kan testi, (FOBT), immünokimyasal yöntemle gaitada gizli kan testi (iFOBT) ve gaitada  DNA testidir.
    • Görüntüleme tetkikleri: boş kalın bağırsak iç yüzeyindeki polipler ve yaralar gibi anormallikleri gösterir.
      • Bu tetkiklerin ikisi  video kameralı bir skopi cihazı kullanır. Kolonoskopi kolonu tüm uzunluğunca gösterirken, bükülebilir sigmoidoskopla yapılan sigmoidoskopi  ile alt üçte biri görülür. Bu iki tarama yaklaşımıyla mevcut polipler çıkartılabilir ve alınan oluşumların kanser hücrelerinin varlığı açısından test edilmesine olanak tanınır.
      • Diğer iki test X-ışını kullanmaktadır: sanal kolonoskopi bir bilgisayarlı tomografi (BT) taramasıdır. Birçok enine kesitsel görüntüyü kolonun 2 veya 3 boyutlu görünümünü vermek üzere birleştirir. Çift kontrastlı baryum lavmanı /DCBE) kolon sınırları içinde mevcut yumrular, polipler ve anormalliklerin radyografik görüntüsünü verir. Ancak bu yaklaşımlar poliplerin yalnızca görüntülenmesini sağlar. Poliplerin çıkartılması için daha sonra kolonoskopi veya bükülebilir sigmoidoskopla sigmoidoskopi yapılması gerekecektir.

    Bu tip prosedürlerden geçme olanağınız var ve bir girişimsel testi kabul ediyorsanız tarama testi yaptırmanız hem kanseri hem de polipleri saptamanın iyi bir yöntemidir. Kanseri yalnızca saptayan testlerden çok kanseri önlemenize yardımcı olabilen testlere güvenilmesi önerilmektedir.  

    Herkes için tercih edilen tek bir test yoktur. Ortalama risk taşıyan herkes için koşullara bağlı olarak aşağıda tanımlanan yaklaşımlardan herhangi biri uygun olabilir. İlk dördü hem polipleri hem de kanseri saptayabilmektedir:

    Özellikle numuneye dayalı testin kolay ve güvenli olma özelliği arzulandığında üç laboratuvar testinden biri kullanılabilir:

    • Yılda bir gaitada gizli kan testi  (FOBT) veya daha basit  immünokimyasal  yöntemle gaitada gizli kan testi (iFOBT veya FIT)
    • Gaitada DNA testi—optimal test sıklığı henüz bilinmemektedir. Bu testin henüz kullanılmasını önermeye yetecek sayıda bilgi birikimi  mevcut değildir.

    Her test yalnız başına kullanılabildiği gibi iki test birlikte kullanılabilir. Bulgular anormalse kolonoskopiye gerek vardır.

    Kolonoskopi en doğru ve ayrıntılı test olmasına rağmen en maliyetli ve girişimsel olan testtir. Özellikle, risk faktörleri olanlar için uygundur. Daha basit bir testi  seçmek için nedenleriniz olabilir. Gaita numunesi ve sigmoidoskopi testleri daha kolay olmasına rağmen o kadar doğru sonuçlu değildir. Birlikte kullanılması daha iyi olup spesifik koşullar altında en iyi yaklaşım olabilir. Önerilen testlerden herhangi birinden geçmek hiç test olmamaktan daha iyidir.

    Araştırmalar yalnızca poliplere değil kolon iç yüzeyindeki düz yaralara da dikkat edilmesi gerektiğini göstermektedir. Bu inceleme test tipi önerilerini de etkileyebilir. Ayrıca,  görüntüleri inceleyen kişinin eskisinden daha dikkatli çalışması gerektiği anlamı taşır.

    Bağlantılar

    MedlinePlus: Colorectal Cancer


    Healthwise, Inc. Decision Point: Which test should I have to screen for colorectal cancer?

    Kaynaklar

    Bernard L, et al. 5 Mar 2008 (e-pub). Screening and surveillance for the early detection of colorectal cancer and adenomatous polyps, 2008: a joint guideline from the American Cancer Society, the US Multi-Society Task Force on Colorectal Cancer, and the American College of Radiology. CA Cancer J Clin 58. Available on the Internet through http://caonline.amcancersoc.org. Accessed 6 Mar 2008.

    Boyles, S. 6 Mar 2008. Flat lesions linked to colon cancer: flat lesions can be overlooked during colonoscopies. Available on the Internet at http://www.webmd.com/colorectal-cancer/news/20080306/flat-lesions-linked-to-colon-cancer?src=RSS_PUBLIC through http://www.webmd.com. Accessed 14 Mar 2008.

    American Cancer Society. Can colorectal polyps and cancer be found early? American Cancer Society colorectal cancer screening guidelines. Rev 5 Mar 2008. Available on the Internet through http://www.cancer.org. Accessed 14 Mar 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Colorectal cancer screening guidelines. Reviewed/updated 16 Feb 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/colorectal/basic_info/screening/guidelines.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 15 Feb 2008.

    Jemal, A, et al. Mar/Apr 2008. Cancer statistics, 2008. CA Cancer J Clin 58:71-96. Available on the Internet at http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/58/2/71 through http://caonline.amcancersoc.org. Accessed 14 Mar 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. United States cancer statistics: major facts and findings. Updated/reviewed 24 Sep 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/npcr/uscs/2004/facts_major_findings.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 15 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. A call to action: colorectal cancer (talking points, slides 35 and 37). Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/colorctl/caltoaction/slide_index.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 3 Aug 2004 and 14 Feb 2008.

    Centers for Medicare and Medicaid Services, US Department of Health and Human Services. Colorectal cancer facts for people with Medicare (pub. 11040). PDF available for download at http://www.medicare.gov/publications/pubs/pd/11040.pdf through http://www.medicare.gov. Accessed 3 Aug 2004 and 14 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Colorectal cancer: health professionals facts on screening. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/ScreenForLife/fs_professional.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 14 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Colorectal cancer: Screen For Life: basic facts on screening. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/ScreenForLife/fs_basic.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 14 Feb 2008.

    American Gastroenterological Association. Colorectal cancer screening (patient brochure). Previously available on the Internet at http://www.gastro.org/clinicalRes/brochures/cc_screening.html. Accessed 15 Jul 2004; document no longer posted.

    Centers for Medicare & Medicaid Services, US Department of Health and Human Services. Colorectal cancer screening for people with Medicare (pub. 11039). 1 Apr 2003 (since revised: Jan 2006). Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/colorectal/sfl/print_materials.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 3 Aug 2004 and 14 Feb 2008.

    American Cancer Society. Guidelines for the early detection of colon cancer (reviewed 2003). PDF available for download at http://www.cancer.org/colonmd/pdfs/guidelines.pdf through http://www.cancer.org. Accessed 15 Jul 2004.

    New recommendations by the American College of Gastroenterology call for changes in colorectal cancer screening of African Americans (press release). 21 Mar 2005. Available on the Internet at http://www.acg.gi.org/media/releases/march212005.asp through http://www.acg.gi.org. Accessed 2005 and 14 Feb 2008.

    Sirovich BE, Schwartz LM, Woloshin S. Screening men for prostate and colorectal cancer in the United States: does practice reflect the evidence? 19 Mar 2003. JAMA 289:1414-1420.

    Stevens T and Burke CA. Colonoscopy screening in the elderly: when to stop? Aug 2003. Amer J Gastroenterol 98;8:1881. Available on the Internet through http://www.amjgastro.com. Accessed 3 Aug 2004; abstract accessed 14 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Colorectal cancer test use among persons aged 50 years, United States, 2001. 14 Mar 2003. MMWR 52(10). PDF available for download at http://www.cdc.gov/MMWR/PDF/wk/mm5210.pdf through http://www.cdc.gov. Accessed 3 Aug 2004 and 14 Feb 2008.

    US Preventive Services Task Force. Screening for colorectal cancer: recommendations and rationale. 2002. Ann Intern Med 137(2):129-31. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/colorectal/colorr.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 14 Feb 2008.

    Winawer S, et al, for the US Multi-Society Task Force on Colorectal Cancer. Colorectal cancer screening and surveillance: clinical guidelines and rationale, update based on new evidence. Feb 2003. Gastroenterol 124(2):544-560. Available on the Internet at http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 14 Feb 2008.

    JournalWatch. "USPSTF Updates Colorectal Cancer Screening Guidelines." Availabe online at http://firstwatch.jwatch.org/cgi/content/short/2008/1007/1?rss=1 through http://firstwatch.jwatch.org. Accessed November 2008.

    U.S. Preventive Services Task Force. Screening for Colorectal Cancer: U.S. Preventive Services Task Force Recommendation Statement. Annals of Internal Medicine Volume 149, Issue 9. November 4, 2008. Available online at http://www.annals.org/cgi/content/full/0000605-200811040-00243v1 through http://www.annals.org. Accessed November 2008.

  • Tip 2 diyabet

    Birçok insan diyabetli olduklarını bilmemektedir.  Birçok insan da diyabetin başlangıç döneminde (prediyabet) olduğunu bilmemektedir. Prediyabet olduğunuzu bilmeniz tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve inme gibi hastalıkların gelişimini durdurmak veya yavaşlatmak için önlemler almanızı  sağlar. Diyabet daha çok genç yaşta oluştuğu için daha tehlikeli bir soruna dönüşmüştür. Kilo fazlalığı, obezite ve fiziksel hareketsizlik gibi katkısal faktörler tümüyle sağlık sorunları haline gelmiştir.

    Diyabet gözlere, böbreklere, sinirlere ve kalbe zarar verip bedeli yüksek komplikasyonlar ve ciddi sakatlıklara yol açmaktadır. Sorunların erkenden tanınması, size,  tip 2 diyabetin gelişmesini engellemeye yardımcı olabilen ilaçlar alma ve tedavide değişiklikler yapma şansı tanır.

    Güncel kılavuzların birçoğu diabetes mellitus’un tarama testleri olarak genel bir yaklaşım yerine seçici bir yaklaşımı önermektedir.

    • Kırk beş yaşından genç, aşırı kilolu ve bir veya birden fazla sayıda risk faktörüne sahipseniz (aşağıda sıralanan) testleri yaptırmayı düşünmelisiniz:
    • Kırk beş yaş ve üstündekiler diyabet testlerini yaptırmayı düşünmelidir.
    • En azından 45  yaşında ve kilo fazlalığınız varsa testleri yaptırmanız kuvvetle önerilmektedir.

    Ayrıca, kan basıncı 135/80 mm Hg’den daha yüksek erişkinlerin taranması önerilmektedir. Ancak kan basıncı bu eşik değerden düşük, hastalık belirtileri göstermeyen (asemptomatik) erişkinler için tarama testleri önerilmemektedir. 

    Diyabet taraması için bir   açlık kan şekeri (AKŞ) testi veya bir 2 saatlik oral glukoz tolerans testi (OGTT) kullanılabilir.  Ayrıca bazı kişiler için tarama testi olarak HbA1c testinin kullanılabileceği bildirilmiştir.  Ancak gebe kadınlarda, yakın zamanda ağır kanama geçirenlerde veya kan nakli yapılanlarda, kronik böbrek veya karaciğer hastalığı, demir eksikliği anemisi, vitamin B12 eksikliği anemisi ve hemoglobin variyantları gibi kan hastalıkları olanlarda HbA1c, diyabetin tanısal testi olarak kullanılmamalıdır. Ayrıca, kabul edilmiş (standardize edilmiş) bir laboratuvar yöntemine referans yapılmış HbAıc testleri tanısal veya tarama testi olarak kullanılmalıdır. Halen doktor ofisi veya hasta başında kullanılabilen tanısal testler çok değişken olduğundan ancak tedaviyi (yaşam tarzı ve ilaç tedavileri)  takip amacıyla kullanılabilirler.

    ADA testlerin ne sıklıkla tekrarlanması gerektiği hakkında aşağıdaki önerilerde bulunmaktadır:

    • Özellikle vücut kitle indeksi 25 kg/m2’den daha yüksek 45 yaş ve üstü erişkinlerin sağlık bakımını üstlenenler tarafından tümüyle 3 yılda bir diyabet taramasından geçirilmesi düşünülmelidir. Prediyabetiniz varsa 1-2 yılda bir kan şekeri düzeylerinizi kontrol ettirmeniz önerilmektedir.
    • İlave risk faktörlerine sahip kilo fazlalığı olanlar için testlere daha erken yaşta başlanmalı, daha sık aralarla tekrarlanmalıdır.

    Risk faktörlerinizi bilin
    Aşağıdaki risk faktörlerinin herhangi biri nedeniyle yüksek riskli gruptaysanız 30 yaşında diyabet testlerine başlamanız önerilmektedir: 

    Aileniz:

    • Kız kardeşiniz, erkek kardeşiniz, anne ve/veya babanız diyabetli veya diyabet geçirmişse

    Sağlık durumunuz:

    • Kilo fazlanız var veya hareketsiz bir yaşam sürüyorsanız.
    • Hipertansiyon, kaygılandırıcı kolesterol düzeylerine (trigliseritler veya yüksek yoğunluklu lipoproteinler), kalp, damar veya ağır psikiyatrik hastalığa sahipseniz
    • Önceki glukoz tolerans veya açlık kan şekeri testi sonuçlarınız sağlıklı düzeylerde değilse risk altındasınız.

    Kadın sağlığı sorunları:

    Bağlantılar
    NIDDK: Am I at Risk for Type 2 Diabetes?
    NHLBI: Calculate Your Body Mass Index
     

    Kaynaklar

    ACE/AACE Diabetes Road Map Task Force. Road maps to achieve glycemic control in type 2 diabetes mellitus. May/Jun 2007. Endocr Pract 13:260-268. PDF available for doanload at http://www.aace.com/meetings/consensus/odimplementation/roadmap.pdf through http://www.aace.com. Accessed 18 Feb 2008.

    American Diabetes Association. Standards of medical care in diabetes—2008 (position statement). Jan 2008. Diabetes Care 31:S12-S54 Available on the Internet through http://www.care.diabetesjournals.org. Accessed 18 Feb 2008.

    National Institute of Diabetes and Digestive Kidney Diseases, National Institutes of Health. National diabetes statistics (NIH pub. 06–3892). Nov 2005. Available on the Internet at http://diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/statistics/index.htm#12 through http://diabetes.niddk.nih.gov. Accessed 19 Feb 2008.

    U.S. Preventive Services Task Force. Screening for type 2 diabetes mellitus in adults: U.S. Preventive Services Task Force recommendation statement. Ann Intern Med 2008 Jun 3; 148:846. [Erratum in: Ann Intern Med 2008 Jul 15; 149:147.]

    US Centers for Disease Control and Prevention. Number of Americans with diabetes continues to increase (fact sheet). 26 Oct 2005. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/od/oc/media/pressrel/fs051026.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 5 Mar 2008.

    National Institute for Diabetes and Digestive Kidney Diseases, National Institutes of Health. Am I at risk for type 2 diabetes? (NIH pub. 04-4805). Apr 2004. Available on the Internet at http://www.diabetes.niddk.nih.gov/dm/pubs/riskfortype2/index.htm#4 through http://www.diabetes.niddk.nih.gov. Accessed 19 Jul 2004; revision of Dec 2006 accessed 15 Feb 2008.

    American Diabetes Association. Screening for type 2 diabetes. Jan 2004. Diabetes Care 27:S11-14. Brief summary available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004.

    National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion, Diabetes Public Health Resource, US Centers for Disease Control and Prevention. CDC statements on diabetes issues: screening for type 2 diabetes. 18 Jun 2004. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/diabetes/news/docs/screening.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 15 Feb 2008.

    Matfin G and Guven S. Diagnosing Diabetes Mellitus: do we need new criteria? Available on the Internet, from the American Association of Clinical Endocrinologists, at http://www.aace.com/clin/fcc/fcc-200001.php through http://www.aace.com. Accessed 19 Jul 2004.

    Mayer-Davis EJ, D’Antonia A, Tudor-Locke C. Lifestyle for diabetes prevention. In: Diabetes in the Life Cycle and Research: A Core Curriculum for Diabetes Education (5th ed.). Franz MJ, ed. American Association of Diabetes Educators. 2003; page 3.

    US Preventive Services Task Force. Screening for Diabetes Mellitus, adult type 2. Feb 2003. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsdiab.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 15 Feb 2008.

    Sherwin RS, et al. Prevention or delay of type 2 diabetes. Jan 2004. Diabetes Care 27:S47-S54. Available on the Internet through http://care.diabetesjournals.org. Accessed 19 Jul 2004 from the National Guideline Clearinghouse and 15 Feb 2008.

  • Yüksek kolesterol

    Çocukluktan itibaren kolesterol denilen madde ve lipitler olarak bilinen diğer yağlı maddeler atardamarlar içinde birikmeye başlar. Yavaş yavaş  birçok yıl boyunca bu birikimler geçiş yolunu  daraltan plaklar  şeklinde sertleşirler. Erişkin dönem boyunca plaklar üst üste yığılarak  yalnızca kalp kasını besleyen atardamarlarda değil aynı zamanda vücudun diğer atardamarları içinde de sağlık sorunlarına yol açarlar (ateroskleroz diye bilinen bir sorun). Erkekler ve kadınlar için kalp hastalığı birinci ölüm nedenidir. Kanınızdaki kolesterol miktarı o hastalıktan etkilenme olasılığınızı büyük ölçüde artırır.

    Kalp hastalığı en büyük sağlık sorunu olduğundan doktorunuz rutin olarak kanda kolesterol tarama testleri isteyerek yüksek kolesterolün zararlı etkilerinden (kalp krizi , inme, ciddi sakatlık hatta erken ölüm) sizi korumaya çalışacaktır.

    Genç erişkin çağdan başlamak üzere en sıkı tarama yöntemleri önerilmektedir:

    • Yirmi yaş ve üstü erişkinlerin tümü her 5 yılda bir tam bir açlık lipoprotein profil testinden geçmelidir. Lipit düzeyleriniz düşük veya normalse testlerin arasını açabilirsiniz. Lipit düzeyleri sınırda ise daha sık test yapılması önerilir.

    Bu kan testini yaptırmadan önce 9-12 saat aç kalmışsanız test 4 ölçümü sağlar. 1) total kolesterol, 2) LDL kolesterol - birikime ve tıkanmaya katkıda bulunduğundan düşük olmasını istersiniz, 3) HDL kolesterol, yüksek olmasını istersiniz ve  4) trigliseritler kanınızda bulunan başka bir yağ formudur. Bu açlık testi tercih edilen başlangıç testidir. Aç kalınmamışsa total kolesterol ve HDL kolesterol testleri gibi iki yararlı test yapılabilir.

    Diğer önerilere göre:

    • 35 yaş ve üstü erkekler ve 45 yaş ve üstü kadınların tümü rutin olarak lipit bozuklukları açısından taranmalıdır..
    • Daha genç erişkinler—20 yaşından itibaren- koroner kalp hastalığı için başka risk faktörleri varsa lipit bozuklukları açısından rutin olarak taranmalıdır.

    Aşağıdaki risk faktörlerine sahipseniz daha sıkı izlenmeniz gerekecektir.

    • Sigara içme, yüksek kan basıncı (hipertansiyon; 140/90 mm Hg veya daha yüksekse  veya tansiyon ilacı alıyorsanız),  diyabet, aşırı kilo, ailede erken kalp hastalığı öyküsü, düşük “iyi” HDL kolesterol düzeyi (40 mg/dL’den düşük), yüksek total ve yüksek LDL kolesterol .  Yalnızca 2 risk faktörü ile daha yakın izlemden yarar görecek bir kategoriye dahilsiniz demektir.

    Altmış beş yaşından sonra testlere devam etmeyebilirsiniz. Bu yaşta lipit düzeylerinin yükselme olasılığı daha düşüktür.Ancak 65 yaş üstünde ve hiç test yaptırmamış kişilerin kolesterol düzeylerini ölçtürmeleri gerekir.

    Bağlantılar
    University of Maryland Heart Center: Heart Disease Risk Calculator
    National Heart, Lung, and Blood Institute: What is high blood cholesterol?
    American Academy of Family Physicians: Heart disease & Stroke
     

    Kaynaklar

    American Academy of Family Physicians. Summary of policy recommendations for clinical preventive services. Aug 2007. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 11 Feb 2008.

    American Academy of Pediatrics, Committee on Nutrition. Cholesterol in childhood (policy statement). Jan 1998 (retired 1 May 2006). Pediatrics 101:1;141-147. Available on the Internet through http://aappolicy.aappublications.org. Accessed 10 Aug 2004.

    Berg AO, for the US Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders: recommendations and rationale. Apr 2001. Am J Prev Med 20(3S):73-76.

    American Heart Association. Get your cholesterol checked. Update of 27 Aug 2007. Available on the Internet at http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=541 through http://www.americanheart.org. Accessed 16 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    Grundy SM, et al, for the Coordinating Committee of the National Cholesterol Education Program. Implications of recent clinical trials for the National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III Guidelines. 13 Jul 2004. Circulation 110:227-239. Available on the Internet through http://www.circ.ahajournals.org. Accessed 5 Aug 2004 and 11 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Heart disease and heart attacks: what women need to know. Sep 2000, updated Nov 2006. Available on the Internet at http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/heartdisease/risk/287.html through http://familydoctor.org. Accessed 4 Aug 2004 and 11 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Heart disease: assessing your risk. Sep 2000, updated Nov 2006. Available on the Internet at http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/heartdisease/risk/292.html through http://familydoctor.org. Accessed 16 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. High blood cholesterol: what you need to know. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/heart/chol/hbc_what.htm through http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 16 Jul 2004; 2005 rev accessed 11 Feb 2008.

    American College of Preventive Medicine. Screening for lipid disorders. Available on the Internet at http://www.acpm.org/cpslipiddisorders.htm through http://www.acpm.org. Accessed 5 Aug 2004 and 11 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Summary of policy recommendations for periodic health examinations. Aug 2003. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004.

    National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. Third report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on detection, evaluation, and treatment of high blood pressure in adults (Adult Treatment Panel III) (NIH pub. 01-3670). May 2001. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/atp3_rpt.htm though http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. Update on cholesterol guidelines: more-intensive treatment options for higher risk patients (press release). 12 Jul 2004. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/new/press/04-07-12.htm through http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 4 Aug 2004 and 11 Feb 2008.

  • nsan Immun yetmezlik Virüsü (HIV)

    Birçok genç erişkin ve ergen kendine bir şey olmaz duygusuna kapılır. Bu duygular bazılarının niçin riskli davranışlarda bulunduğunu ve  insan bağışıklık yetersizliği virüsü (HIV) için test yaptırmayı geciktirdiğini açıklamaya yardımcı olur . Hatta sağlık bakımını üstlenenler, HIV pozitif olduklarını öğrenen birçok gencin  tanıyı kabul edip tedavi için geri dönmesinin birkaç ay geciktiğini bildirmektedir. Genç kişiler en büyük olasılıkla göreceli olarak enfeksiyonun erken evresinde bulunduklarından erken girişimlerin-tedavilerin ideal adaylarıdır.

    HIV durumunuzun bilinmesi sağlığınızı korumanıza yardımcı olur. Enfeksiyona yakalandığınızı öğrenmeniz sağlığınızı büyük ölçüde iyileştirebilen bir tedaviyi görmenize yardımcı olduğu gibi yaşamınızı da uzatabilir.Yine virüsü başkalarına geçirme olasılığınızı nelerin azalttığını öğrenmiş olursunuz. HIV tarama testi enfeksiyona yakalanmadığınızı gösterirse enfeksiyondan kaçınmak için önlemler alabilirsiniz.

    İnsan bağışıklık yetersizliği virüsü (HIV) cinsel yolla bulaşan ölümcül bir hastalık olan AIDS’e (edinilmiş bağışıklık yetersizliği sendromu) neden olmaktadır. HIV enfeksiyonu kapmış kişilerin en azından % 90-95’i 3 ay içinde  pozitif  HIV testi sonucu alınacak kadar  yeterli sayıda antikor geliştirecek, HIV ile enfekte kişilerin % 99’dan fazlasında 6 ay içinde test sonucu pozitif çıkacaktır. Gebe bir kadın HIV ile enfekte ise virüs fetüse geçip onu enfekte edebilir.

    Bu enfeksiyona ilişkin tarama testleri önerileri:

    • 13 ila 64 yaş arası kişiler en azından bir kez HIV tarama testinden geçmelidir.
    • Gebe kadınlar en azından bir kez HIV testi yaptırmalıdır.

    HIV enfeksiyonunu yayabilen bir cinsel aktivitede bulunduğunuzda yılda bir kez testten geçmeniz önerilmektedir.

    Riskinizi bilin
    Aşağıda listelenenlerden herhangi biri sizi risk altına soktuğu gibi enfeksiyon bulgularınız olmasa bile hemen HIV tarama testlerinden geçmenizin gerekçesini oluşturur. 

    Kaygılandırıcı cinsel temaslar:

    • İki veya daha fazla kişiyle korunmasız seks yaptıysanız
    • 1975 yılından bu yana başka bir erkekle cinsel temasta bulunmuş bir erkekseniz
    • Siz veya partneriniz para veya yasadışı ilaçlar için cinsel ilişkide bulunuyorsa
    • Seks yaptığınız kişi HIV enfeksiyonuna yakalanmış biriyse, biseksüelse veya enjeksiyon şeklinde ilaçlar kullanıyorsa
    •  Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) için tedavi görmekteyseniz

    Diğer kaygılandırıcı hususlar:

    • Enjeksiyon şeklinde ilaç kullanıyor veya kullandıysanız (steril olmayan iğnelerin ortaklaşa kullanılma olasılığı)
    • Size 1978-1985 yılları arasında kan nakli yapılmışsa

    Ne sıklıkla testlerden geçtiğiniz aktiviteleriniz ve cinsel temaslarınıza bağlı olmalıdır. Örneğin, uzun süre tek bir partnerle cinsel ilişkilerde bulunduysanız yalnızca bir test yapılmasını isteyebilirsiniz.  Ancak partneriniz son aylarda birden fazla kişiyle cinsel temasta bulunduysa enfeksiyon riskiniz büyük ölçüde artmıştır. Siz veya cinsel temasta bulunduğunuz kişi riskli davranışlarda bulunmuşsa (istenmeyen bir cinsel temas olsa bile)  test olmanız için birden fazla gerekçeniz var demektir.

    Tedavinizi üstlenenle konuşun

    Herhangi bir tedavi ortamında doktorunuz size veya partnerinize HIV tarama testi isterse şaşırmayınız. Enfeksiyona yakalananlar hemen tedavi görebilir, cinsel aktivitelerde bulundukları partnerlerinin, hatta doğmamış çocuklarının sağlığını koruyucu önlemler alabilir

    Bazı sağlık mensupları HIV ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkları tarama konusunda daha seçici olabilir.  Rutin olarak her hastaya bu testleri önermektense zaman ve koşullar izin verdiği ölçüde riskinizi değerlendirdikten sonra tarama testi veya testleri önerip önermemeye karar verirler.

    Bağlantılar
    National Library of Medicine: Online, narrated tutorial on STDs
    Mayo Clinic: STD testing - What to know before your appointment
     

    Kaynaklar

    Branson BM, et al, for the National Center for HIV/AIDS, Viral Hepatitis, STD, and TB Prevention. Revised recommendations for HIV testing of adults, adolescents, and pregnant women in health-care settings. 22 Sep 2006. MMWR 55(RR14):1-17. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr5514a1.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 28 Jan 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Questions and answers for the general public: revised recommendations for HIV testing of adults, adolescents, and pregnant women in healthcare settings. Last modified 22 Jan 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/hiv/topics/testing/resources/qa/qa_general-public.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 28 Jan 2008.

    US Preventive Services Task Force. Guide to Clinical Preventive Services, 2007. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd07 through http://www.ahrq.gov. Accessed 28 Jan 2008.

  • Obezite

    Aşağıdaki tanımlamalar erişkinleri  vücut ağırlıklarına göre sınıflandırmaktadır. Bu kategoriler aşağıda tanımlandığı gibi vücut kitle indeksi  (VKI) hesaplamalarına göre belirlenir:

    (kg cinsinden vücut ağırlığı  ) / (metre cinsinden hesaplanan boy uzunluğunun karesi)

        VKİ < 18.5   Düşük kilolu
        VKİ  18.5 - 24.9   Normal
        VKİ   25.0 - 29.0   Aşırı kilolu
        VKİ   30 - 39.9   Obez
        VKİ    > 40  Hastalıklı derecede obez

    Obezite; yüksek kan basıncı (hipertansiyon), dislipidemiler  (yüksek kolesterol ve/veya yüksek trigliseritler), tip 2 diyabet, koroner kalp hastalığı, inme, safra kesesi hastalığı, osteoartrit (bir eklemde kıkırdak ve altındaki kemiğin dejenerasyonu), uyku apnesi, solunumsal sorunlar ve bazı kanser türleri gibi birçok hastalığın riskini artırdığından bir sağlık sorunu haline gelmiştir.

    Obezite için erişkin hastaların tümüyle tarama testlerinden geçmesi önerilmektedir. Vücut kitle indeksinizin ölçümü önemlidir. Kilo kaybı ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleriyle  kaçınılabilen veya geciktirilebilen çok çeşitli sağlık sorunlarının risklerine sahip olup olmadığınızı tanımlamaya yardımcı olur.

    • Sağlık profesyonelleri belli aralıklarla erişkinlerin vücut kitle indekslerini hesaplamalıdır.
    • Kiloları veya vücut kitleleri ne olursa olsun erişkinlerin tümüne sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitenin yararları konusunda önerilerde bulunulmalıdır.

    Bağlantılar
    National Heart, Lung, and Blood Institute: Calculate your body mass index
     

    Kaynaklar

    US Centers for Disease Control and Prevention. New CDC study finds no increase in obesity among adults; but levels still high. Nov 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/nchs/pressroom/07newsreleases/obesity.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 11 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Prevalence of overweight among children and adolescents: United States, 2003-2004. Last reviewed 30 Jan 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_child_03.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 11 Feb 2008.

    National Center for Health Statistics. Prevalence of overweight and obesity among adults: United States, 2003-2004. Last reviewed 30 Jan 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/nchs/products/pubs/pubd/hestats/overweight/overwght_adult_03.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 11 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Summary of policy recommendations for clinical preventive services. Aug 2007. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 11 Feb 2008.

    National Heart, Lung, and Blood Institute, National Institutes of Health. Calculate your body mass index. Available on the Internet at http://www.nhlbisupport.com/bmi. Accessed 23 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    Nawaz H and Katz KL. Weight management counseling of overweight adults: American College of Preventive Medicine practice policy statement. Jul 2001. Am J Prev Med 21(1):73-78. Available on the Internet at http://www.acpm.org/pol_practice.htm through http://www.acpm.org. Accessed 19 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    American Association of Family Physicians. Summary of policy recommendations for periodic health examinations. Aug 2003. Brief summary, on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004.

    US Preventive Services Task Force. Screening for obesity in adults: recommendation and rationale. 2 Dec 2003. Ann Intern Med 139(11):930-932. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/uspstf/uspsobes.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

    Weise E. Medicare redefines obesity as medical. 15 Jul 2004 (updated 16 Jul 2004). USA Today. Available on the Internet at http://www.usatoday.com/news/washington/2004-07-15-medicare-obesity_x.htm through http://www.usatoday.com. Accessed 19 Jul 2004 and 11 Feb 2008.

  • Osteoporoz

    Kemiklerinizin tehlikeli derecede gözenekli hale geldiğinin saptanması ve sorunun tedavisi kırık riskinizin azalmasına yardımcı olabilir.

     Erişkin erkek ve kadınların  taranmasına ilişkin  aşağıdaki önerilerde bulunulmaktadır:

    • Yetmiş yaşını aşmış erkekler tarama testlerinden geçmelidir.
    • Altmış beş yaşını aşmış kadınlar tarama testlerinden geçmelidir.
    • Orta yaşlı riskli erkekler tarama testlerinden geçmelidir (Örneğin, erişkin çağda bir kemik kırığı oluşmuşsa, soygeçmişlerinde kemik erimesi veya kemik kırılma öyküsü varsa, sigara kullanıyorlar veya 58 kg’dan zayıflarsa).

    Uzmanlar, kemik erimesi taramalarından en fazla yaşlı kadınların yarar gördüğünü düşünme eğilimindedir.  Korunma çabaları ideal olarak ergenlik veya genç erişkin çağda başlar. Kadınlar menopozdan sonra kırılgan kemikler ve kırığa yatkınlıkları konusunda uyanık olmalıdır.

    • Altmış beş yaş ve üstü kadınlar kemik kitlelerini ölçtürmelidir.

         Bazı daha genç kadınların da menopozdan sonra tarama yaptırması uygun olur.

    • Menopoza girmiş daha genç kadınlar (genellikle 45-55 yaş arası) ve gözenekli kemikleri nedeniyle kırık riski altında olanlar taramalardan yarar sağlar.

    Bazı ilaçların alınması ve belli tıbbi ve fiziksel koşulların riskinizi artırdığına dikkat çekelim. Doktorunuz riskinizi değerlendirebilir ve size egzersiz ve dengeli antrenmanlar, kemiklerinizin gerek duyduğu kalsiyumu nasıl alacağınızı, sigaradan kaçınma ve alkol tüketiminizi uygun biçimde sınırlama yöntemlerini önerebilir. Bu önlemler yaşlanmayla birlikte oluşan kemik kitlesi kaybını yavaşlatmada yardımcı olabilir.

    Yeniden testleri yaptırmak için ne kadar bekleneceği kesinlikle belirlenmemiş olmasına rağmen kemik yoğunluğunuz belirleyici bir faktör olabilir. Genellikle 2 yıl sonra yeniden yapılması istemektedir.

    Bağlantılar
    National Institutes of Health Osteoporosis and Related Bone Diseases: Check Up On Your Bones
    National Osteoporosis Foundation: Bone Tool Kit
     

    Kaynaklar

    US Department of Health and Human Services. Bone health and osteoporosis: a report of the surgeon general (2004). Available on the Internet at http://www.surgeongeneral.gov/library/bonehealth through http://www.surgeongeneral.gov. Accessed 19 Feb 2008.

    National Osteoporosis Foundation. Bone tool kit. 2007. PDF available for download at http://www.nof.org/awareness2/2007/images/Bone_Tool_Kit.pdf through http://www.nof.org. Accessed 19 Feb 2008.

    California Department of Health Services Osteoporosis Prevention and Education Program, Chronic Disease Control Branch. California’s action plan to prevent osteoporosis: 2005-2015. Available on the Internet at http://www.dhs.ca.gov/CDIC/cdcb/Medicine/Gerontology/OAUnit through http://www.dhs.ca.gov. Accessed 20 Feb 2008.

    National Osteoporosis Foundation. Clinician’s guide to prevention and treatment of osteoporosis. 2008. Available on the Internet at http://www.nof.org/professionals/Clinicians_Guide.htm through http://www.nof.org. Accessed 26 Feb 2008.

    World Health Organization Collaborating Centre for Metabolic Bone Diseases, University of Sheffield, United Kingdom. FRAX WHO fracture risk assessment tool. Available on the Internet at http://www.shef.ac.uk/FRAX through http://www.shef.ac.uk. Accessed 26 Feb 2008.

    Amir Qaseem, MD, PhD, MHA et al. for the Clinical Efficacy Assessment Subcommittee of the American College of Physicians. Screening for Osteoporosis in Men: A Clinical Practice Guideline from the American College of Physicians. Annals of Internal Medicine 6 May 2008. Volume 148, Issue 9. Pages 680-684.

    National Osteoporosis Foundation. Physician’s guide to prevention and treatment of osteoporosis. 2003. Available on the Internet at http://www.nof.org/physguide through http://www.nof.org. Accessed 19 Feb 2008.

    Raisz, LG. 14 Jul 2005. Screening for Osteoporosis. N Engl J Med 353;2:164-171. PDF available for download at http://www.temple.edu/iimreports/ReadingList/Miscscreening-for-Osteoporosis-NEJM-2005.pdf through http://www.temple.edu. Accessed 13 Mar 2008.

    Berg AO, for the US Preventive Services Task Force. Screening for osteoporosis in postmenopausal women: recommendations and rationale. Jan 2003. Am J Nursing 103(1):73-80. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 19 Feb 2008.

    National Osteoporosis Foundation. NOF applauds USPSTF recommendation on BMD tests (press release). 16 Sep 2002. Previously available on the Internet at http://www.nof.org/news/pressreleases/uspstf_02.html. Accessed 19 Jul 2004; document no longer posted.

  • Tiroid bozukluklar

    Tiroid hastalığı, diyabet veya kalp hastalığına göre daha sık görülmektedir. Bu hormon üreten beze  ilişkin bir sorun vücudunuzun her sistem ve hücresini olumsuz etkileyebilerek sizi kalp hastalığı,  kemik erimesi (osteoporoz ve başka hastalıklara karşı korunmasız bırakmaktadır. Birçok kişinin tiroidleri yetersiz veya aşırı çalışmasına rağmen belirtiler belli belirsiz olduğundan farkında değildirler. Bu belirtiler yorgunluk, duygu değişiklikleri, unutkanlık, kilo alımı, depresyon, kuru ve kaba deri ve saçlardır. Yetersiz çalışan bir tiroid (hipotiroidi) erkeklerden çok kadınlarda görülmekte ve en büyük etkiyi sıklıkla gebelerde, orta yaş ve yaşlılarda yapmaktadır.

    Tarama testlerinden kimlerin yararlanabildiği ve hangi yaşlarda başlanması gerektiğine ilişkin düşünceler değişmektedir.

    • ABD Koruyucu Hizmetler Görev Gücü (U.S. Preventive Services Task Force)  2004 yılında erişkinleri  taramanın lehinde ve karşısında olan kanıtları gözden geçirmiş ve tiroid hastalığı belirtileri vermeyen (asemptomatik) kişilerde yarar-zarar dengesini belirleyememiştir.

    Amerikan Tiroid Derneği (The American Thyroid Association) aşağıdakileri önermektedir::

    • Otuz beş yaş üstü herkes, özellikle  kadınlar tiroid hastalıkları açısından tarama testlerinden geçmelidir. Hastalık belirtileri veya kaygılarınız varsa 5 yılda bir veya daha sık aralarla tarama testlerinden geçin.

    Amerikan Klinik Endokrinologlar Derneği ( The American Association of Clinical Endocrinologists) aşağıdaki öneride bulunmaktadır.

    • Elli yaşına gelmeden kadınların hepsi hipotiroidi açısından test edilmelidir. Ailenizde tiroid hastalığı öyküsü varsa daha kısa sürede  test olun.

    Hastalık belirtileriniz veya risk faktörleriniz varsa yaş ve cinsiyetiniz ne olursa olsun testten geçmeniz uygun olur. Diğer erişkinler için en iyi öneri sağlık bakımınızı üstlenenle tartışacaklarınızın listesine tiroid testlerini de (TSH, T4, T3) dahil etmek olabilir. Örneğin gebeyseniz  veya gebe kalmayı düşünüyorsanız  tiroid testinin ne yarar sağladığını sorabilirsiniz. Özellikle kadınsanız, yaşlandıkça ve yaşlanmanın doğal belirtileri gibi görünen sorunlar yaşadıkça tiroid hastalığı olasılığına karşı uyanık olun.

    Bağlantılar
    American Association of Clinical Endocrinologists (AACE): Thyroid Disease Fact Sheet
    AACE: Neck Check Card
     

    Kaynaklar

    American College of Physicians. Inactive ACP guidelines. Available on the Internet at http://www.acponline.org/clinical_information/guidelines/past through http://www.acponline.org. Accessed 12 Feb 2008.

    Georgetown University Department of Medicine. Thyroid disease: basic thyroid information. Available on the Internet through http://www.medicine.georgetown.edu. Accessed 12 Feb 2008.

    National Women’s Health Resource Center. Thyroid disorders. 29 Sep 2002, reviewed 5 Mar 2007. Available on the Internet at http://www.healthywomen.org/healthtopics/thyroiddisorders through http://www.healthywomen.org. Accessed 12 Feb 2008.

    American Association of Clinical Endocrinologists. Women’s endocrine health. Available on the Internet at http://www.powerofprevention.com/w_endocrine.php through http://www.powerofprevention.com. Accessed 12 Feb 2008.

    American Association of Clinical Endocrinologists. 2004 thyroid awareness campaign encourages patients and physicians to take control of thyroid health (press release). 22 Jan 2004. Available on the Internet at http://www.aace.com/pub/press/release/index.php?r=20040122 through http://www.aace.com. Accessed 21 Jul 2004.

    American Association of Clinical Endocrinologists. Facts about thyroid disease. PDF available for download at http://www.aace.com/public/awareness/tam/2005/pdfs/thyroid_disease_fact_sheet.pdf through http://www.aace.com. Accessed 21 Jul 2004 and 12 Feb 2008.

    Goldsmith C. Hypothyroidism: easy to treat, often overlooked. 25 Feb 2002. Nurseweek News. Previously available on the Internet at http://www.nurseweek.com/ce/ce153a_print.html through http://www.nurseweek.com. Accessed 21 Jul 2004; document no longer posted.

    Ladenson PW, et al, for the American Thyroid Association. American Thyroid Association guidelines for detection of thyroid dysfunction. 12 Jun 2000. Arch Intern Med 60:1573-1575. PDF available for download at http://www.thyroid.org/professionals/publications/documents/GuidelinesdetectionThyDysfunc_2000.pdf through http://www.thyroid.org. Accessed 14 Jul 2004 and 12 Feb 2008.

    US Preventive Services Task Force. Screening for thyroid disease: recommendation statement. 20 Jan 2004. Ann Intern Med 140(2):125-127. Available on the Internet at http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 12 Feb 2008.

    American Association of Clinical Endocrinologists. Take control of your health: keep your thyroid in balance (patient brochure). PDF previously available for download at http://www.aace.com/pub/tam2004/PatientBrochure.pdf. Accessed 21 Jul 2004; document no longer posted.

    National Women’s Health Information Center, Office on Women’s Health, US Department of Health and Human Services. Thyroid disorders. Previously available on the Internet at http://www.4woman.gov/faq/thyroid_disease.htm. Accessed 15 Jul 2004; document no longer posted.

    American College of Physicians. Screening for thyroid disease (position paper). 1998. Ann Intern Med 129:141-143. Available on the Internet at http://www.annals.org. Accessed 21 Jul 2004.

    Helfand M and Redfern CC, for the American College of Physicians. Screening for thyroid disease: an update. 1998. Ann Intern Med 129:144-158. Available on the Internet at http://www.annals.org. Accessed 21 Jul 2004.

     

  • Klamidya ve Gonore

    Bugünlerde klamidya enfeksiyonu ve belsoğukluğu en sık görülen cinsel yolla bulaşan bakteriyel hastalıklardan olmasına rağmen enfeksiyon kapmış kişilerin çoğunda herhangi bir bulguya rastlanmamaktadır. Bu enfeksiyonlar en çok cinsel organları etkilemekle birlikte başka mukozalar, gözler ve eklemlerde de enfeksiyonlara neden olabilmektedir. Gebe kadınlar enfeksiyonları yenidoğan bebeklerine geçirebilir. Bu hastalıklar sıklıkla sessizce seyrederek kadınlarda kısırlığa ve başka hasarlara neden olabilmektedir. Rutin olarak heteroseksüel erkekler taranmamasına rağmen enfekte bir erkek bu hastalıkları yayabilir, hatta tedaviyi tamamlamazsa partnerine enfeksiyonu yeniden bulaştırabilir. Erken dönemde tanı konduğunda her iki hastalık antibiyotiklerle iyileştirebilir.

    Ergenlik döneminde veya yirmili yaşların başlarında iseniz ve cinsel açıdan aktifseniz  son derece yüksek bir enfeksiyon riskine maruz kalmaktasınız.

    Klamidya enfeksiyonu ve belsoğukluğu cinsel yolla yayılır ve vücudu cinsel organlar, anüs veya ağız yoluyla enfekte eder. Cinsel açıdan aktif ve 25 yaşından genç iseniz, yeni bir erkek cinsel partneriniz veya son bir yıl içinde 2 veya daha fazla sayıda partneriniz varsa, bariyerli doğum kontrol yöntemlerini tutarlı biçimde kullanmıyor veya önceden cinsel yolla bulaşan hastalık (lar)  geçirmişseniz risk faktörlerine sahipsiniz demektir. Bu hastalıklardan birine sahip olma insan bağışıklık yetersizliği  virüsü (HIV) ile enfeksiyon kapma riskinizi artırır. Birçok kişide aynı zamanda klamidya enfeksiyonu ve belsoğukluğu mevcuttur.

    Kadınlar

    • Cinsel açıdan aktif 25 yaş ve altı kadınların tümü her yıl klamidya ve gonore testlerinden geçmelidir.
    • Hiçbir hastalık bulgusu olmayan ancak cinsel açıdan aktif ve enfeksiyon riski yüksek kadınların hepsi rutin olarak taranmalıdır.
    • Herhangi bir yeni partnerle seks yaptıktan sonra yeniden testten geçmeniz gerekir. 
    • Doktorunuzun her rutin muayene randevusunda risk faktörlerinizi gözden geçirmesini sağlayın. Böylece halen risk altında olup olmadığınızı bilirsiniz.
    • Risk faktörlerinden herhangi birine sahipseniz yılda bir kez klamidya testinden geçmelisiniz.

    Gebelerde

    • 25 yaşında veya daha genç bir gebe kadın iseniz klamidya enfeksiyonu için test edilmelisiniz.  Daha yaşlı gebe ve yüksek risk altında bir  kadınsanız klamidya enfeksiyonu testinden geçmeniz gerekir.
    • Yüksek riskli gebe bir kadınsanız gonore testinden geçmeniz gerekir.

    Erkekler
    Hastalık bulguları olmayan heteroseksüel erkeklere genellikle tarama testleri uygulanmaz. Ancak bu kişilerin enfeksiyonu başkalarına yayabilecekleri unutulmamalıdır.

    Doktorunuzla konuşunuz

    Aşağıdaki bulgular veya belirtilerden  herhangi birine sahipseniz mutlaka doktorunuzdan tıbbi yardım istemelisiniz.

    • İdrar yaparken ağrı hissetme (sıklıkla yanma hissi)
    • Kadınlarda vajinal akıntı
    • Cinsel birleşme sırasında ağrı 
    • Alt karın bölgesinde ağrı
    • Kadınlarda düzensiz adet görme
    • Erkeklerde penisten akıntı
    • Gebe kalmada sorunlar
    • Erkeklerde testis ağrısı

    Sıklıkla yeniden enfeksiyon oluşabilir.

    Bu hastalıklar için tedavi görüyorsanız yeniden ne zaman test edilmeniz gerektiğini bilmelisiniz.  Tanı konduktan  3 ay sonra yeniden tahlil  yapılması önerilmektedir (1 yılı geçirmeyiniz)

    Bağlantılar
    American Social Health Association: Learn about STDs/STIs
     

    Kaynaklar

    American Academy of Family Physicians.  Chlamydia. July 2008. Available on the Internet at http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/sexinfections/sti/204.html through http://familydoctor.org. Accessed 8 Sept 2008.

    US Preventive Services Task Force. Guide to Clinical Preventive Services, 2007: infectious diseases. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd07/gcp2b.htm through http://www.ahrq.gov. Accessed 17 Jan 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Prevent STDs among MSM. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/ncidod/diseases/hepatitis/msm through http://www.cdc.gov. Accessed 23 Jan 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Questions and answers for the general public: revised recommendations for HIV testing of adults, adolescents, and pregnant women in healthcare settings. Last modified 22 Jan 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/hiv/topics/testing/resources/qa/qa_general-public.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 28 Jan 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Sexually transmitted diseases treatment guidelines, 2006. 4 Aug 2006. MMWR 55(RR11). Available on the Internet at http://www.cdc.gov/std/treatment through http://www.cdc.gov. Accessed 23 Jan 2008.

    US Preventive Services Task Force. Screening for chlamydial infection (recommendation statement). 17 Jul 2007. Ann Intern Med 17;147(2):128-34. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 23 Jan 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Chlamydia fact sheet. Last modified 20 Dec 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/std/chlamydia/STDFact-Chlamydia.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 23 Jan 2008. 

    Berg AO, for the US Preventive Services Task Force. Screening for chlamydial infection: recommendations and rationale. Apr 2001. Am J Prev Med 20(3 Suppl):90-94. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004; revision of 17 Jul 2007 accessed 17 Jan 2008.

    Hollblad-Fadiman K and Goldman SM, for the American College of Preventive Medicine. Screening for chlamydia trachomatis (practice policy statement). Apr 2003. Am J Prev Med 24(3):287-292. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 18 Jan 2008.

    American Social Health Association. Gonorrhea (fact sheet). Available on the Internet through http://www.ashastd.org. Accessed 18 Jan 2008.

    Psychosocial factors—psychophysical factors: older adults (module 2). In: Reproductive Health Model Curriculum (2nd ed.). Association of Reproductive Health Professionals. Available on the Internet at http://www.arhp.org/curriculum/ModelCurriculum.cfm through http://www.arhp.org. Accessed 26 Feb 2008. 

  • Prostat kanseri

    Prostat kanseri erkeklerde en sık tanı konan kanserdir ve akciğer kanserinden sonra ikinci önde gelen kanserden ölüm nedenidir. Olguların çoğuna 65 yaş ve üstü erkeklerde tanı konmaktadır. Bazı prostat kanserleri hızla ilerler, aylar veya birkaç yıl içinde ölümle sonuçlanır. Ancak çoğu yavaş büyür ve hiçbir zaman ciddi bir tehdit oluşturmaz. Prostat kanseri tarama testleri erkeklerin sağlık bakımlarını üstlenenlerle tartışmaları gereken önemli bir konudur.

    Uzmanlar prostat kanseri için genel kapsamlı tarama testleri önermede farklı sonuçlara varmıştır. Karar verme sürecinde birçok konu göz önüne alınmaktadır:

    • Tedavinin yan etkileri (iktidarsızlık ve idrar kaçırma) kanserden daha çok zararlı olabilir (yaklaşık 4 kanserden biri yavaş büyür ve herhangi bir soruna neden olmayabilir).
    • Güncel teknoloji yavaş veya hızlı büyüyen kanseri ayırt edemediği gibi kanser erkeğin sağlığı veya yaşam beklentisini hiçbir zaman olumsuz etkilemeyebilmektedir.
    • Prostat kanseri testleri her olguyu saptayamadığı gibi pozitif sonuçların yaklaşık üçte birinin kanseri gösterdiği kanıtlanamamıştır.

    İkna edici olmasa bile kanıtların çoğu prostat kanserinde erken tanının hayat kurtarıcı olduğunu gösterdiği için bazı gruplar test yaptırmayı teşvik etmektedir. 1990 yılında kanda prostat spesifik antijen testleri (PSA testleri) yapılmaya başlandığından beri diğer organlara yayılmadan ve tedavisi zorlaşmadan önce birçok prostat kanseri yakalanmıştır. Ancak uzmanlar bu durumun doğrudan bir “sebep-sonuç” ilişkisi olduğuna karar verecek kadar yeterli bilgi birikimine sahip değildir.

    Yaş önerileri

    • Ortalama risk: Ortalama risk altındaysanız 50 yaşında testleri (PSA testi) yaptırmaya başlayabilirsiniz. Risk faktörlerine sahipseniz 40’lı yaşlarda testleri yaptırmayı düşünebilirsiniz.
    • Artmış risk: Baba veya ağabeyinize erken yaşta prostat kanseri tanısı konmuşsa 40 yaşında testi yaptırmaya başlayın.
    • Yüksek risk: Birden fazla akrabanız erken yaşta prostat kanserine yakalanmışsa 40 yaşında testlere başlayabilirsiniz. Sonuçlara göre 45 yaşında veya sonuçlar gerekli kıldığında daha erken yaşta yeniden testi yaptırın.

    Hangi testler, ne sıklıkla
    Kanseri erken evrelerinde en kapsamlı biçimde saptamak için parmakla rektal muayene ile PSA testi kombinasyonunun kullanılması önerilmektedir.  .

    50 yaş ve üstü, en azından 10 yıl yaşam beklentisi olan erkeklere her yıl bir PSA testi ve parmakla rektal muayene yapılması önerilmektedir.

    PSA ve parmakla rektal muayene ile taramaların 75 yaşındaki erkekler için terk edilmesi gerektiği önerileri mevcuttur. 75 veya daha yukarı yaştakiler, kronik hastalıkları olanlar ve yaşam beklentisi 10 yıldan kısa olanlar için prostat kanserini erkenden tespit amacıyla yapılan tarama testlerinin yararlarının potansiyel zararlarından daha çok olduğuna ilişkin kaygılar bulunmaktadır.

    Sağlık bakımınızı üstlenenler yaşınız, yaşam beklentiniz, aile öyküsü ve önceki test sonuçlarına dayanarak lehte ve karşıt faktörleri tartmanıza yardımcı olabilir

    Links

    National Comprehensive Cancer Network

    Kaynaklar

    American Cancer Society. Cancer facts and figures 2008. Available on the Internet at http://www.cancer.org/docroot/stt/stt-).asp through http://www.cancer.org. Accessed 20 Feb 2008.

     

    Agency for Healthcare Research and Policy. Task Force Says Men Age 75 and Older Should Not Be Screened for Prostate Cancer. Available on the Internet at http://www.ahrq.gov/news/press/pr2008/tfproscanpr.htm through http://www.ahrq.gov. Issued August 4, 2008.

      

    Lin LS, Sherin K and the ACPM Prevention Practice Committee. Screening for prostate cancer in U.S. men (ACPM position statement). Feb 2008. Am J Prev Med 34(2):164-170. PDF available for download at http://www.acpm.org/ProstateScreening_AJPM.pdf through http://www.acpm.org. Accessed 21 Feb 2008.

     

    American Urological Association. Prostate cancer awareness for men. PDF available for download at http://www.auanet.org/guidelines/patient_guides/prostate_awareness.pdf through http://www.auanet.org. Accessed 21 Feb 2008.

    American Urological Association. Prostate-specific antigen best practice policy. Feb 2000. Oncology 14(2). Available on the Internet at http://www.cancernetwork.com/journals/oncology/o0002e.htm through http://www.cancernetwork.com. Accessed 5 Aug 2004 and 20 Feb 2008.

    Berg AO, for the US Preventive Services Task Force. Screening for prostate cancer: recommendations and rationale. 3 Dec 2002. Ann Intern Med 137(11):915-916. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004 and 20 Feb 2008.

     

    JAMA Patient Page: weighing difficult choices: treatment of prostate cancer. 16 Sep 1998. JAMA 280(11):1030. Available on the Internet at http://www.medem.com/medlb/articleslb.cfm?sub_cat=321 through http://www.medem.com. Accessed 5 Aug 2004; 15 Nov 2006 revision (JAMA 296:2402) accessed 20 Feb 2008.

     

    National Cancer Institute, National Institutes of Health. Prostate cancer (PDQ®): screening (summary of evidence). Available on the Internet at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/screening/prostate/HealthProfessional through http://www.cancer.gov. 15 Dec 2003 version accessed 21 Jul 2004; 9 Jan 2008 version accessed 20 Feb 2008.

    National Cancer Institute, National Institutes of Health. Prostate cancer (PDQ®): screening. Available on the Internet at http://www.cancer.gov/cancertopics/pdq/screening/prostate/Patient through http://www.cancer.gov. 15 Dec 2003 version accessed 5 Aug 2004; 5 Oct 2007 version accessed 20 Jan 2008.

    National Comprehensive Cancer Network. NCCN clinical practice guidelines in oncology: prostate cancer early detection. Available on the Internet at http://www.nccn.org/professionals/physician_gls/f_guidelines.asp#detection through http://www.nccn.org. Version 1.2004 accessed 5 Aug 2004; version 2.2007 accessed 20 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Prostate cancer screening: a decision guide. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/prostate/publications through http://www.cdc.gov. Accessed 21 Jul 2004; update/review of 26 Sep 2006 accessed 20 Feb 2008.

    National Comprehensive Cancer Network. Prostate cancer treatment guidelines for patients. Available on the Internet at http://www.nccn.org/patients/patient_gls.asp through http://www.nccn.org. Accessed 5 Aug 2004; version vi (Oct 2007) accessed 20 Feb 2008.

    American Academy of Family Physicians. Prostate cancer: what you need to know. Available on the Internet at http://www.familydoctor.org/x5387.xml through http://www.familydoctor.org. Accessed 21 Jul 2004; Dec 2007 update accessed 20 Feb 2008.

    American College of Preventive Medicine. Screening for prostate cancer in American men: American College of Preventive medicine practice policy statement. 1998. Available on the Internet through http://www.medem.com. Accessed 5 Aug 2004 and 20 Feb 2008.

    Smith RA, Cokkinides V, Eyre HJ, for the American Cancer Society. American Cancer Society guidelines for the early detection of cancer, 2003. CA Cancer J Clin. 2003;53:27-43. Available on the Internet at http://caonline.amcancersoc.org/cgi/content/full/53/1/27 through http://caonline.amcancersoc.org. Accessed 5 Aug 2004.

    American College of Preventive Medicine. Understanding prostate cancer screening. 2001. Available on the Internet through http://www.medem.com. Accessed 21 Jul 2004 and 20 Feb 2008.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Screening for prostate cancer (slide show and talking points). Available on the Internet at http://www.cdc.gov/cancer/prostate/publications/screening/slide_index.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 21 Jul 2004 and 20 Feb 2008.

  • Tüberküloz

    Tüberkülozu olan hastaların % 1’den (%1.1) biraz fazlasında çoklu ilaca dirençli tüberküloz (MDR TB)  mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü (The World Health Organization) 2008 yılında şimdiye kadar en yüksek oranda MDR TB rapor etmiştir.

    Gizli (latent) tüberkülozdan tüm belirtileriyle ortaya çıkan  tüberküloza gidişatta, HIV’in önemli bir risk faktörü olduğu bilinmektedir. Bu yüzden tüberküloz hastalarının tümü için HIV testi önerilmiştir.

    Güncel kılavuzlar hedefe yönelik tarama testlerini gerekli görmektedir. Yüksek riskli gruplara dahil olan veya bu kişilere maruz kalan kişiler için de tarama testleri düşünülmelidir.

    Enfeksiyon bir tüberkülin deri testi ve/veya bir kan testi ile saptanabilir.

    Düşük riskli grupların rutin olarak taranması önerilmemektedir. Öğrencilerden sıklıkla okulun ilk gününden önce test olmaları istenir. Sağlık çalışanların çoğu rutin olarak enfeksiyona yakalanma olasılıkları açısından test edilirler. Ayrıca, tüberküloz olduğu kanıtlanan veya kuşkulanılan biriyle temasta olanlar, HIV enfeksiyonu veya riski taşıyanlar yüksek öncelikli tarama testleri adaylarıdır.

    Yüksek riskli bir erişkinle temasa geçen kişi de test edilmelidir.

    Yüksek riskli kategorisi aşağıdaki kişileri içerir:

    • Tüberküloz olduğu bilinen veya kuşkulanılan kişiyle yakın temasta bulunanlar
    • Sağlık çalışanları
    • HIV’li kişiler
    • Alkolikler
    • Enjekte edilebilir ilaçlar veya başka yasadışı maddeleri kullananlar
    • Uzun süre hizmet veren bakımevleri (huzurevleri, akıl sağlığı tedavi kurumları, hapishaneler) sakinleri
    • Düşük gelirli çevrede tıbben yeterince hizmet alamadığı düşünülenler

    Enfeksiyona karşı korunmasız olanlar:

    • Sağlık durumları veya tedavileri kendilerini daha büyük bir risk altına sokan bağışıklık sistemleri bozulmuş yaşlılar ve bireyler
    • Kalabalık yerlerde yaşayanlar ve sağlıklı beslenemeyenler.

    Yüksek riskli erişkinlerle temasa geldikleri takdirde bebekler, çocuklar ve ergenler de testlerden geçirilmelidir.

    Bağlantılar
    Centers for Disease Control and Prevention: TB Fact sheet
     

    Kaynaklar

    US Centers for Disease Control and Prevention. QuantiFERON-TB Gold Test (fact sheet). Last modified 16 Nov 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/tb/pubs/tbfactsheets/QFT.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 6 Dec 2007.

    US Centers for Disease Control and Prevention. Trends in Tuberculosis – United States, 2007. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5711a2.htm through http://www.cdc.gov.

    New Jersey Medical School and National Tuberculosis Center, University of Medicine and Dentistry of New Jersey. History of TB: the recent TB epidemic. 26 Feb 2001. Available on the Internet at http://www.umdnj.edu/globaltb/tbhistory.htm through http://www.umdnj.edu. Accessed 26 Jul 2004 and 6 Dec 2007.

    D’Alessandro D and Huth L. Children’s Virtual Hospital and The University of Iowa. Pediatrics common questions, quick answers: TB (tuberculosis). Last revised Apr 2002. Available on the Internet at http://lib.cpums.edu.cn/jiepou/tupu/atlas/www.vh.org/pediatric/patient/pediatrics/cqqa/tb.html through http://lib.cpums.edu.cn. Accessed 26 Jul 2004 and 6 Dec 2007.

    Screening for tuberculosis and tuberculosis infection in high-risk populations: recommendations of the advisory council for the elimination of tuberculosis. 8 Sep 1995. MMWR 44(RR11);18-34. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/00038873.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 21 Jul 2004 and 28 Jan 2008.

    Targeted tuberculin testing and treatment of latent tuberculosis infection (American Thoracic Society/CDC statement). 9 Jun 2000. US Centers for Disease Control and Prevention. MMWR 49(RR06);1-54. Available on the Internet at http://www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/rr4906a1.htm through http://www.cdc.gov. Accessed 21 Jul 2004 and 6 Dec 2007.

    University of Iowa Health Care. Tuberculosis. Last modified 19 Oct 2006. Available on the Internet at http://
www.uihealthcare.com/topics/infectiousdiseases/infe4731.html through http://
www.uihealthcare.com. Last accessed 6 Dec 2007.

    Tuberculosis. In: Caring for Your Baby and Young Child: Birth to Age 5. 1999. Bantam. Excerpt on the Internet at http://www.medem.com/medlb/article_detaillb.cfm?article_ID=ZZZ1BN54FDC&sub_cat=573 through http://www.medem.com. Accessed 26 Jul 2004 and 6 Dec 2007.

Daha fazlası için Tarama testleri See Less Tarama testleri
Genel kaynaklar

Adult preventive care recommendations. Mayıs 2005. Massachusetts Health Quality Partners. http://www.mhqp.org/guidelines/adultGuidelines.asp?nav=040908 http://www.mhqp.org. İnternete giriş tarihi:  4 Şubat, 2008.

General screenings and immunizations for women. National Women's Health Information Center, US Department of Health and Human Services. http://www.4women.gov/screeningcharts/general http://www.4women.gov. İnternete giriş tarihi:  4 Şubat, 2008.

Guide to Clinical Preventive Services, 2007. US Preventive Services Task Force. http://www.ahrq.gov/clinic/pocketgd07/gcp2c.htm http://www.ahrq.gov. İnternete giriş tarihi:  4 Şubat, 2008.

Screening tests and immunizations guidelines for men. National Women's Health Information Center, US Department of Health and Human Services.://www.4women.gov/screeningcharts/men http://www.4women.gov. İnternete giriş tarihi:  4 Şubat,2008.

Summary of recommendations for clinical preventive services (rev 6.4). 15 Aug 2007. American Academy of Family Physicians. http://www.guideline.gov. İnternete giriş tarihi:  4 Şubat, 2008.

Preventive services for healthy living. American Academy of Family Physicians. http://familydoctor.org/x1548.xml http://familydoctor.org. İnternete giriş tarihleri:  19 Ekim 2004 ve  7 Şubat, 2008.

Recommended clinical preventive services for adult men. 2006. American Academy of Family Physicians. http://www.aafp.org/online/en/home/clinical/exam/agecharts.html http://www.aafp.org. İnternete giriş tarihi: Aralık  2007.

Daha fazlası için
See Less