Çocukluktan itibaren kolesterol denilen madde ve lipitler olarak bilinen diğer yağlı maddeler atardamarlar içinde birikmeye başlar. Yavaş yavaş birçok yıl boyunca bu birikimler geçiş yolunu daraltan şeklinde sertleşirler. Erişkin dönem boyunca plaklar üst üste yığılarak yalnızca kalp kasını besleyen atardamarlarda değil aynı zamanda vücudun diğer atardamarları içinde de sağlık sorunlarına yol açarlar ( diye bilinen bir sorun). Erkekler ve kadınlar için kalp hastalığı birinci ölüm nedenidir. Kanınızdaki kolesterol miktarı o hastalıktan etkilenme olasılığınızı büyük ölçüde artırır.
Kalp hastalığı en büyük sağlık sorunu olduğundan doktorunuz rutin olarak kanda kolesterol tarama testleri isteyerek yüksek kolesterolün zararlı etkilerinden (kalp krizi, inme, ciddi sakatlık hatta erken ölüm) sizi korumaya çalışacaktır.
Genç erişkin çağdan başlamak üzere en sıkı tarama yöntemleri önerilmektedir:
- Yirmi yaş ve üstü erişkinlerin tümü her 5 yılda bir tam bir açlık lipoprotein profil testinden geçmelidir. Lipit düzeyleriniz düşük veya normalse testlerin arasını açabilirsiniz. Lipit düzeyleri sınırda ise daha sık test yapılması önerilir.
Bu kan testini yaptırmadan önce 9-12 saat aç kalmışsanız test 4 ölçümü sağlar. 1) total kolesterol, 2) LDL kolesterol - birikime ve tıkanmaya katkıda bulunduğundan düşük olmasını istersiniz, 3) HDL kolesterol, yüksek olmasını istersiniz ve 4) trigliseritler kanınızda bulunan başka bir yağ formudur. Bu açlık testi tercih edilen başlangıç testidir. Aç kalınmamışsa total kolesterol ve HDL kolesterol testleri gibi iki yararlı test yapılabilir.
Diğer önerilere göre:
- 35 yaş ve üstü erkekler ve 45 yaş ve üstü kadınların tümü rutin olarak lipit bozuklukları açısından taranmalıdır..
- Daha genç erişkinler—20 yaşından itibaren- koroner kalp hastalığı için başka risk faktörleri varsa lipit bozuklukları açısından rutin olarak taranmalıdır.
Aşağıdaki risk faktörlerine sahipseniz daha sıkı izlenmeniz gerekecektir.
Sigara içme, yüksek kan basıncı (hipertansiyon; 140/90 mm Hg veya daha yüksekse veya tansiyon ilacı alıyorsanız), diyabet, aşırı kilo, ailede erken kalp hastalığı öyküsü, düşük “iyi” HDL kolesterol düzeyi (40 mg/dL’den düşük), yüksek total ve yüksek LDL kolesterol . Yalnızca 2 risk faktörü ile daha yakın izlemden yarar görecek bir kategoriye dahilsiniz demektir.
Bağlantılar
University of Maryland Heart Center: Heart Disease Risk Calculator
National Heart, Lung, and Blood Institute: What is high blood cholesterol?
American Academy of Family Physicians: Heart disease & Stroke
Kaynaklar
Haney EM, et al. 1 Jul 2007. Screening and treatment for lipid disorders in children and adolescents: systematic evidence review for the US Preventive Services Task Force. Pediatrics 120(1):e189-e214. Available on the Internet through http://pediatrics.aappublications.org. Accessed 9 Jan 2008.
American Academy of Family Physicians. Summary of policy recommendations for clinical preventive services. Aug 2007. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 11 Feb 2008.
American Academy of Pediatrics, Committee on Nutrition. Cholesterol in childhood (policy statement). Jan 1998 (retired 1 May 2006). Pediatrics 101:1;141-147. Available on the Internet through http://aappolicy.aappublications.org. Accessed 10 Aug 2004.
Berg AO, for the US Preventive Services Task Force. Screening for lipid disorders: recommendations and rationale. Apr 2001. Am J Prev Med 20(3S):73-76.
American Heart Association. Get your cholesterol checked. Update of 27 Aug 2007. Available on the Internet at http://www.americanheart.org/presenter.jhtml?identifier=541 through http://www.americanheart.org. Accessed 16 Jul 2004 and 11 Feb 2008.
Grundy SM, et al, for the Coordinating Committee of the National Cholesterol Education Program. Implications of recent clinical trials for the National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III Guidelines. 13 Jul 2004. Circulation 110:227-239. Available on the Internet through http://www.circ.ahajournals.org. Accessed 5 Aug 2004 and 11 Feb 2008.
American Academy of Family Physicians. Heart disease and heart attacks: what women need to know. Sep 2000, updated Nov 2006. Available on the Internet at http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/heartdisease/risk/287.html through http://familydoctor.org. Accessed 4 Aug 2004 and 11 Feb 2008.
American Academy of Family Physicians. Heart disease: assessing your risk. Sep 2000, updated Nov 2006. Available on the Internet at http://familydoctor.org/online/famdocen/home/common/heartdisease/risk/292.html through http://familydoctor.org. Accessed 16 Jul 2004 and 11 Feb 2008.
National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. High blood cholesterol: what you need to know. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/health/public/heart/chol/hbc_what.htm through http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 16 Jul 2004; 2005 rev accessed 11 Feb 2008.
American College of Preventive Medicine. Screening for lipid disorders. Available on the Internet at http://www.acpm.org/cpslipiddisorders.htm through http://www.acpm.org. Accessed 5 Aug 2004 and 11 Feb 2008.
American Academy of Family Physicians. Summary of policy recommendations for periodic health examinations. Aug 2003. Available on the Internet through http://www.guideline.gov. Accessed 19 Jul 2004.
National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. Third report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on detection, evaluation, and treatment of high blood pressure in adults (Adult Treatment Panel III) (NIH pub. 01-3670). May 2001. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/atp3_rpt.htm through http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 15 Jul 2004 and 11 Feb 2008.
National Heart, Lung, and Blood Institute of the National Institutes of Health. Update on cholesterol guidelines: more-intensive treatment options for higher risk patients (press release). 12 Jul 2004. Available on the Internet at http://www.nhlbi.nih.gov/new/press/04-07-12.htm through http://www.nhlbi.nih.gov. Accessed 4 Aug 2004 and 11 Feb 2008.