AST

Karaciğer hasarını saptamak için genellikle  aspartat aminotransferaz (AST) testi kullanılmaktadır.  Sıklıkla başka bir  karaciğer enzim testi olan, alanin aminotransferaz (ALT)  ile birlikte veya  karaciğer bozukluklarını araştırmak ya ya da tanı koymaya yardımcı  olmak için kullanılan karaciğer panelinin bir bölümü olarak  istenir.  ALT, AST’ye göre daha spesifik olmasına rağmen AST ve  ALT’nin karaciğer hasarını saptamaya yönelik en önemli testlerden ikisi olduğu düşünülür. Ara sıra AST doğrudan ALT ile karşılaştırılır ve AST/ALT oranı hesaplanır. Karaciğer hasarının farklı nedenleri arasında ayrım yapmak üzere bu oran kullanılabilir.

Hangi tip karaciğer hastalığının mevcut olduğunu belirlemek için AST  düzeyleri sıklıkla alkalen fosfataz (ALP), total protein ve bilirubin  testlerinin sonuçlarıyla karşılaştırılır.

Karaciğer hastalığı olan kişilerin tedavisini takip için  sıklıkla AST ölçülmektedir. Bu test bu amaçla ya yalnız başına veya diğer testlerle birlikte istenebilir.

Bazen karaciğere toksisite potansiyeli olan ilaçları alan kişileri izlemek için de AST kullanılabilmektedir. AST düzeyleri artarsa hasta başka bir ilaç tedavisine alınabilir.

Karaciğer bozukluğu, belirtiler ive bulguları olan kişileri değerlendirmek için diğer birkaç testle birlikte AST istenir:

• Güçsüzlük, bitkinlik
• İştahsızlık
• Bulantı, kusma
• Karında şişkinlik ya ya da ağrı
• Sarılık  
• Koyu renkli idrar, açık renkli dışkı
• Kaşıntı (pruritis)

Karaciğer hastalığı riski artmış kişiler için yalnız başına veya diğer testlerle birlikte AST de istenebilir. Bazı örnekler:

• Hepatit virüslerine maruz kalabilen kişilerde 
• Alkol düşkünlüğü olanlarda
• Soygeçmişlerinde karaciğer hastalığı öyküsü
• Karaciğere hasar verebilecek ilaçları alanlarda  diyabetlilerde

Yorgunluk gibi hafif yakınmaları olan kişilerde, kronik karaciğer hastalığı olmadıklarından emin olmak   ALT testi yapılabilir.

Karaciğer hastalığı olan hastaların tedavisini takip için AST kullanıldığında tedavinin etkili olup olmadığını belirlemek için tedavi süresince düzenli aralıklarla AST testi istenebilir.

Normalde kandaki AST düzeyleri düşük seviyededir.

Çok yüksek AST düzeylerinin (normalin üst sınırının 10 katından fazla)  nedeni genellikle akut  hepatite,  sıklıkla bir  virus enfeksiyonuna bağlıdır. Akut hepatitte AST düzeyleri genellikle yaklaşık 1-2 ay  yüksek düzeylerde kalmakta normale dönmesi 3-6 ay alabilmektedir. İlaçlara ve karaciğerin  toksik maddelere maruziyeti sonucu ve yine karaciğere gelen kan akımında azalmaya neden olan (iskemi) hastalıklarda AST düzeyleri belirgin derecede yükselebilmektedir.

Kronik hepatitte,  AST düzeyleri genellikle o kadar yüksek olmayıp normalin üst sınırının 4 katından düşüktür. AST sıklıkla normal ve hafifçe artmış düzeyler arasında gidip geldiğinden AST seyrini belirlemek için doktorlar tipik olarak sık sık AST testi isteyecektir. Özellikle safra kanalları tıkanmışsa,  sirozda ve bazı karaciğer kanserleri gibi bazı karaciğer hastalıklarında bu çeşit ılımlı yükselişler görülebilmektedir. Kalp krizleri  sonrasında kas hasarında da ALT’ye göre  çok  yüksek oranda olmak üzere  AST’de yükselebilmektedir.

Karaciğer hastalığı tiplerinin çoğunda  ALT düzeyi  AST’ye oranla daha yüksektir. Bu hastalıklarda AST/ALT oranı düşecektir. Birkaç istisna mevcuttur. Alkolik  hepatitte, sirozda, akut hepatitin ilk bir –iki günü içinde veya safra kanalı hasarında AST/ALT oranı genellikle yükselmektedir.

AST testi sıklıkla ALT testiyle birlikte veya bir karaciğer panelinin bileşeni olarak yapılmaktadır. Diğer karaciğer testleriyle ilişkili olarak AST sonuçları hakkında daha fazla bilgi için  Karaciğer paneli  makalesine bkz .

Gebelikte AST düzeyleri azalabilmektedir.

Kas içine ilaç enjeksiyonu veya aşılar, hatta zorlu egzersizler de AST düzeylerini yükseltebilmektedir.

Seyrek görülen olgularda bazı ilaçlar karaciğer veya kaslara zarar verebilerek AST düzeylerini yükseltebilmektedir. Hem reçeteye tabi ilaçlar hem de bazı “doğal” sağlık ürünleri kullanımında da  nadiren AST  yükselebilmektedir. Doktorunuza almakta olduğunuz tüm ilaçlar ve sağlığa katkı ürünlerinden söz ettiğinizden emin olun.

Kalp ve iskelet kası gibi diğer organları olumsuz etkileyen hastalıklar AST’nin yükselmesine neden olabilmektedir. Zorlu egzersizler, kas hasarı veya akut pankreatit  ve kalp atakları  benzeri hastalıklarda  da AST’de hafif -orta derecede yükselmeler görülebilmektedir.