Çölyak hastalığı olup olmadığını ve glutensiz diyetin etkililiğini değerlendirmeye yardımcı olmak için bu testten geçilir.
Çölyak Hastalığı Testleri
Kronik diyare, karın ağrısı, kansızlık ve kilo kaybı gibi çölyak hastalığını düşündüren bulgular varlığında, bebek devamlı huzursuz olduğunda, veya normal hızda gelişmediğinde, bir aile üyesinde çölyak hastalığı varsa ve çölyak hastalığı tedavisini izlemek için bu testten geçilir.
Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.
Doktorunuzun talimatlarını izleyin; Tanı için testten birkaç hafta öncesine kadar gluten içeren yiyecekler yemeye devam etmelisiniz; Tanısı konmuş olanları izleme için hiçbir hazırlık gerekli değildir.
-
Nasıl kullanılır?
Çölyak hastalığı testleri öncelik olarak çölyak hastalığı tanısını koymaya yardımcı olmak için kullanılır. Genellikle kansızlık ve karın ağrısı gibi çölyak hastalığını düşündüren bulguları olan hastalarda istenmektedir..
Bazen yakın akrabaları çölyak hastalığı olan kişiler (bu hastaların yaklaşık % 10'unda çölyak hastalığı gelişecektir) ve/veya başka otoimmün hastalıkları olanlarda belirti vermeyen çölyak hastalığını taramak için çölyak testleri istenir.
Hastalığın şiddet derecesi, hastanın beslenme bozukluğu, besin emilim bozukluğunun yaygınlığını ve diğer organların tutulumunu belirlemeye yardımcı olan diğer testler aşağıdakileri içerebilir:
Kansızlığı araştırmak için tam kan sayımı (TKS)
- İltihaplanmayı değerlendirmek için eritrosit sedimantasyon hızı (ESR)
- Elektrolit, protein ve kalsiyum düzeylerini belirlemek, böbrek ve karaciğerin durumunu doğrulamak için kapsamlı metabolik panel (KMP)
- Vitamin eksikliklerini ölçmek için D, E ve B12 vitamini
- Besin emilim bozukluğunu değerlendirmede yardımcı olmak için dışkı yağı tayini
Çölyak hastalığı olanlar laktoz tahammülsüzlüğü de geçirebildiğinden çölyak testleri diğer tahammülsüzlük ve alerji testiyle birlikte uygulanmalıdır. Glutenden fakir diyete uyumu izlemek ve tedavi etkinliğini değerlendirmeye yardımcı olmak için çölyak hastalığı tanısı konmuş hastalardan anti-tTG, AGA, ve/veya EMA testleri istenebilmektedir. Diyetten glutenli besinler çıkartıldığında antikor düzeylerinin düşmesi gerekir
-
Ne zaman istenir?
Çölyak hastalığı, beslenme bozukluğu ve/veya besin emilim bozukluğu belirtileri (diyare, karın ağrısı, halsizlik, bitkinlik ve eklem ağrısı) olan kişiler için çölyak hastalığı testleri istenir. Kansızlık(anemi), kemik erimesi (osteoporoz), kısırlık (infertilite) veya nöbetgibi belirtiler varsa gluten açısından araştırılmalıdır. Hasta bir müddetten beri glutensiz diyet almaktayken bir veya birden fazla sayıda antikor testi istenebilir. Böylece antikor düzeylerinin düşmüş, diyetin yakınmaları giderdiği ve bağırsağın içini örten katmandaki hasarın düzeldiği doğrulanmış olur. Hastada yakınmalar geçmemişse diyete uyumu kontrol etmek, doktor ve hastanın diyetteki gizli gluten kaynaklarını veya geçmeyen yakınmaların nedenlerini araştırmalarına yardımcı olmak için çölyak hastalığı testleri istenebilir. Yakın akrabası çölyak hastası olan ve belirti vermeyen hastalar test edilebilir. Ancak şimdilerde toplum genelini tarama testi olarak çölyak hastalığı testlerinin yapılması önerilmemektedir.
-
Test sonucu ne anlama gelir?
Bazı çölyak hastalığı testleri ve olası sonuçları
Anti-TTG antikorları, IgA
Total IgA
Anti-TTG antikorları, IgG
Anti-DGP, IgA
ANTI-DGP, IGG
TANI Pozitif
Normal
Bakılmadı
Bakılmadı
Bakılmadı
Olası çölyak hastalığı Negatif
Normal
Negatif
Negatif
Negatif
Belirtiler olasılıkla çölyak hastalığına bağlı değil Negatif
Düşük
Pozitif
Negatif
Pozitif
Olası çölyak hastalığı; total IgA eksikliğine bağlı yalancı negatif anti-TTG IgA ve Anti-DGP, IgA Negatif Normal Negatif Pozitif Pozitif (veya bakılmadı) Olası çölyak hastalığı, 3 yaşından küçük çocuklarda görülür Pozitif veya belirsiz çölyak hastalığı testleri sonrasında bağırsak biyopsisi yapılır. Kesin çölyak hastalığı tanısı için biyopsi yapılır.
Çölyak hastalığı tanısı konan kişi diyetinden gluteni çıkartırsa otoantikor düzeylerinin düşmesi gerekir. Bu düzeyler düşmez ve yakınmalar azalmazsa ya diyette elimine edilememiş gluten vardır (beklenmedik yiyeceklerde sıklıkla gluten bulunur. Örn: salatalarda, öksürük şuruplarında, zarflarda kullanılan yapışkan bantlarda) veya hasta diyetteki değişikliklere yanıt vermeyen ve seyrek görülen çölyak hastalığına yakalanmış olabilir. Hastalığın ilerlemesini izlemek için çölyak hastalığı testleri kullanıldığında yükselen otoantikor düzeyleri glutensiz diyete bir miktar uyulmadığını gösterir.
Test edilmekte olan kişi testten önce glutenli besin almamışsa çölyak hastalığı testleri negatif çıkabilir (her ne kadar negatif sonuç için birkaç ay glutensiz diyet alınması gerekebilirse de) Doktor yine de çölyak hastalığından kuşkulanırsa gluten yüklemesi yapabilir. Belirtilerin geri dönüp dönmediğini görmek için hastanın diyetine birkaç hafta veya ay gluten ilave etmesi istenir. Bu sırada villüs atrofisi (bağırsaklardaki kılsı çıkıntıların hasarı) olup olmadığını kontrol için çölyak testleri tekrarlanabilir veya biyopsi yapılabilir.
-
Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Çölyak hastalığı göreceli olarak sık görülmesine rağmen hastaların çoğu hastalığının farkında değildir. Bu durum kısmen belirtilerin değişken olduğu gerçeğine bağlıdır. Doku biyopsisi numunelerinde bağırsak hasarı mevcut olmasına rağmen belirtiler hafif derecede olabilir veya mevcut olmayabilir Bu belirtiler çeşitli hastalıklara bağlı olabildiğinden çölyak hastalığı tanısı bazen yılarca atlanabilir veya gecikebilir.
-
Çölyak hastalığıyla buğday ve diğer tahıllara karşı alerji arasındaki fark nedir?
Alerjiler aşırıduyarlılık reaksiyonlarını ve buğday ve çavdar gibi tahillara karşı spesifik IgE (immünoglobülin E) antikorlarının oluşmasını içerir. Bu antikorlar çölyak hastalığınınkine benzer bazı yakınmalara neden olabilmektedir. Ancak bu belirtiler alerjik olduğunuz besini aldıktan kısa bir süre sonra ortaya çıkacaktır. Reaksiyonlar hafif veya şiddetli olabilmesine rağmen sınırlı etkiye sahip olup çölyak hastalığı gibi bağırsaklarınızın içini döşeyen katmana zarar vermezler. Buğday veya başka bir tahıllı yiyeceğe karşı alerjiniz olabildiğini düşünüyorsanız doktorunuzla bu konuyu konuşmalısınız. Size bu spesifik IgE antikor testlerini uygulayabilir.
-
Çölyak hastalığıyla buğday ve diğer tahıllara karşı alerji arasındaki fark nedir? Çölyak hastalığından kurtulmak veya bu hastalığa karşı hastaları duyarsızlaştırmak mümkün mü?
-
Bana çölyak hastalığı tanısı konmasına, ancak hiç yakınmam olmamasına rağmen glutenden fakir diyete uymam gerekir mi?
Belirti vermeyen çölyak hastalığınız varsa, glutenden fakir bir diyete uymanız önerilir. Ancak yine de bağırsaklarınızdaki villüsler zedelenmiş olacaktır. Osteoporoz (kemik erimesi) gibi sinsi hastalıklara neden olan emilim bozukluklarından rahatsız olabilirsiniz.Tanınızın doğruluğundan kuşkularınız varsa bulguları doğrulamak için doktorunuzla işbirliği yapmak isteyebilirsiniz.
-
Diyetimde yulaf olabilir mi?
Bu bir miktar tartışmalı bir konudur. Bazı uzmanlar çölyak hastalığı olanlarda yulaf yemekten kaçınılması gerektiğini düşünmektedir. Başka uzmanlar ise hastaların az miktarda yulaflı besinlere tahammül edebildiğine inanmaktadır. Bu uzmanlar yulafta bulunan proteinlerin çölyak hastalığına anlamlı derecede katkıda bulunmadığını düşünmektedir. Bu konuyu doktorunuz ve beslenme uzmanınızla tartışmalısınız.
-
Ne yiyeceğim? Nereden yardım alacağım ?
-
Çölyak hastalığını saptayan başka testler var mı?
Çölyak hastalığıyla kuvvetle ilişkilendirilen genetik testler mevcuttur. Bu testler, İnsan Lökosit Antijeni (HLA) belirteçleri olan DQ2 ve DQ8'i testleridir. Genel nüfusun yaklaşık % 30'u bu belirteçleri taşır. Ancak pozitif test sonucu çölyak hastalığı tanısı koyduramaz. Pozitif sonucun doğrulanması gerekmektedir. Bu testler en çok yüksek riskli kategorideki hastaların aile bireyleri ve diğer tanısal testlerin kesin sonuç vermediği kişiler için yararlı olmaktadır.