eGFR

Erken evre böbrek hasarını araştırmak ve saptamak, böbreğin durumunu izlemek için eGFR testi kullanılır. eGFR'yi belirlemek için bir kreatinin testi istenip, eGFR hesaplanır. Doktorunuz, böbreklerin durumunu değerlendirmek istediği zaman rutin olarak Kapsamlı Metabolik Panel (KMP) veya Bazal Metabolik Panelin (BMP) bir bileşeni olarak veya Kan Üre Testiyle (BUN)  birlikte kreatinin testi de istenir. Böbrek hastalığı olduğu bilinenleri veya böbrek hasarına yol açabilen diyabet ve hipertansiyonu olanları takip için de bu test istenir. 

Fazladan test istenmeden, kan numunesi kreatinin ölçümü için gönderildiğinde eGFR de belirlenebilir. Ulusal Böbrek Vakfı (The National Kidney Foundation [NKF]) kreatinin testi her istendiğinde otomatik olarak eGFR'nin de hesaplanmasını  önermiştir. Doktorunuz, sağlık kontrolünün bir bölümü olarak veya böbrek hastalığından kuşkulandığı zaman kişinin böbrek fonksiyonunu değerlendirmeye başladığında bir kreatinin testi ve eGFR isteyebilir. Böbrek hastalığının uyarı belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Özellikle gözler çevresinde, yüzde, el bileklerinde, karında, uyluklarda veya ayak bilerklerinde şişme ve
• Köpüklü, kanlı veya kahve renginde idrar
• İdrar miktarında azalma
• İdrar yaparken yanma hissi veya anormal görünümlü idrar, özellikle geceleyin idrar yapma sıklığında değişiklik
• Göğüs kafesinin altında böbreklerin yerleşim yerinde sırt ortası ve yan ağrısı  
• Yüksek kan basıncı (hipertansiyhon)

Böbrek hastalığı kötüleştikçe, hastalık belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

• Az  veya çok sık idrar yapma
• Kaşıntı
• Bitkinlik, konsantrasyon kaybı
• İştahsızlık, bulantı ve/veya kusma
• Eller ve ayaklarda şişme ve/veya his kaybı
• Koyulaşmış ten rengi
• Kas krampları

Hastada kronik böbrek hastalığı veya böbrek hasarıyla ilişkili  olan diyabet veya hipertansiyon gibi bir rahatsızlık  varlığında belli aralıklarla bir eGFR istenebilir. 

eGFR testi, yalnızca kreatinin testine göre böbrek hastalığını erken evrelerinde daha güvenilir biçimde saptayabilmektedir. Hesaplamalar düşük böbrek fonksiyonunu tahminde iyi sonucu verdiğinden NKF (Ulusal Böbrek Vakfı), değerler 60/ml/dk (NKF'ye göre normal değerler : 90-120 ml/dk) altında olduğu takdirde o an elde edilen sonuçların rapor edilmesini önermektedir. EGFR'nin 60 ml/dk altında olması bir miktar böbrek hasarının oluştuğunu  düşündürmektedir. NKF , eGFR sonucunun klinik öykü ve mevcut rahatsızlıklarla bağlantılı olarak yorumlanmasını önermektedir.

NKF, insanların  "GFR numaralarını" bilmelerini  istemekte ve aşağıdaki tabloya göre eGFR sonuçlarının yorumlanmasını önermektedir.

Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmenin başka bir yöntemi de sistatin C denilen bir molekülün serum düzeyinin ölçümüdür. Bu testin bu amaçla kullanılması giderek daha yaygın hale gelmektedir.

Kreatinin klirensi testi de böbrek fonksiyonlarının ve o anki GFR'nin ölçümünü sağlamaktadır. Ancak kan ve idrar kreatinin konsantrasyonlarını karşılaştırmak ve klirensi hesaplamak için serum kreatinin testine ilaveten bu test idrar kreatinin ölçümü için zamanlanmış idrar numunesi toplanması (24 saat) gerektirmektedir

Kişinin ürettiği ve elimine ettiği gerçek kreatinin miktarı kas kitleleri ve yiyeceklerinderki protein miktarından etkilenmektedir. Erkeklerde kreatinin düzeyleri kadınlar ve çocuklara göre daha yüksek olabilir.

Kişinin GFR'si yaşla ve bazı hastalıklarla birlikte azalmakta ve gebelik sırasında artabilmektedir.

Kreatinin üretimi stabil olduğunda, eGFR'nin hesaplanması ile böbrek fonksiyonlarının tesbit edilmesi amaçlanır. Akut böbrek yetmezliğinde olduğu gibi böbrek fonksiyonları hızla değiştiğinde, eGFR filtrasyon hızı yararlı bir ölçüm sonucu vermeyecektir. On sekiz yaş altı kişilerde eGFR'yi hesaplamak için biraz farklı bir denklem kullanılmalıdır. Normalden farklı kreatinin konsantrasyonlarına sahip olanlar için eGFR testi o kadar yararlı olmayabilir. Normale göre kas kitlesi anlamlı derecede artmış veya azalmış, aşırı derecede şişman, beslenme bozukluğu olanlar, sıkı bir vejetaryen diyete uyanlar,  kısıtlı miktarda protein alanlar veya diyetle kreatin katkıları alanlarda eGFR testi uygun olmayabilir.. Benzer şekilde, kas kitlesi normal olarak yaşla birlikte azaldığından eGFR denklemleri 75 yaş ve üstü kişiler için geçerli değildir.

eGFR testi kreatinin düzeylerini artıran gentamisin, sisplatin ve sefoksitinden ve böbreklere giden kan akımını azaltan herhangi bir anormallikten de olumsuz etkilenebilmektedir.

eGFR'yi hesaplamak için genellikle kullanılan ve genel kullanım için Ulusal Böbrek Vakfı (National Kidney Foundation) tarafından önerilen  denkleme MDRD (Modification of Diet in Renal Disease study [Böbrek Hastalığında Diyetin Modifikasyonu çalışması ) eşitliği denmektedir. MDRD denklemi kişinin serum kreatinini, yaşını, cinsiyet ve ırka göre belirlenmiş değerlerinin bilinmesini şarttır 

GFR'yi doğrudan belirleyen en iyi yöntem "inülin klirensidir."  İntravenöz (IV) infüzyon yoluyla  (toplardamarlarınız içine bir belirteç molekül inülini (insülin DEĞİL) içeren bir sıvıyı vermekten ve saatler boyunca belli zamanlarda bu sıvıyı toplamaktan ibarettir. İdrar volümleri kaydedilir ve her bir numunedeki inülin ölçülerek GFR'nin tespit edilmesi sağlanır.  Bu test ve radyoaktif  belirteçleri kullananlar gibi GFR'yi belirlemenin diğer yöntemleri rutin olarak istenir ve bir araştırma ortamında uygulanır.