Diğer adları
Folikül Stimulan Hormon
Folikül Uyarıcı Hormon
Resmi adı
Folikül Stimulan Hormon,serum
Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 8 Kasım 2017.
Bir Bakışta
Niçin Testi Yaptıracaksınız?

Özellikle çocuk sahip olma sorunlarınız, cinsiyet organı yetersizliği, ergenlikle ilgili problemlerde ve hipofiz tümörlerini düşündüren bulgularınız varsa  hipofiz fonksiyonunuzu değerlendirmek için bu test istenir.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?

Gebe kalma veya düzensiz adet dönemleri sorunlarınız varsa; doktorunuz hipofiz veya hipotalamus bozuklukları belirtileri, veya yumurtalık veya testis hastalığı belirtilerine sahip olduğunuzu düşünüyorsa; bir doktor çocuğun cinsel olgunlaşmasının beklenenden önce veya çok sonra oluştuğundan kuşkulandığında bu testi ister.

Gerekli Numune Nedir?

Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi, bazen rastgele zamanda alınan idrar numunesi veya 24-saatlik idrar numunesi kullanılabilir.

Test için Hazırlık Gerekir mi?

Hayır

Ne test edilmektedir?

Folikül uyarıcı hormon (FSH) hipofiz bezi tarafından yapılmaktadır. FSH üretimi cinsiyet organları (yumurtalıklar veya testisleri), hipofiz ve hipotalamus tarafından üretilen hormonlarla kontrol edilmektedir.

Kadınlarda FSH, adet döneminin foliküler fazı sırasında yumurtalıklar içindeki yumurtaların (foliküller) büyümesi ve olgunlaşmasını uyarmaktadır. Adet döngüsü foliküler ve luteal fazlara ayrılır ve adet döngüsü ortasında FSH ve lüteinleştirici hormon (LH) artışıyla  karakterizedir.Bu adet döngüsü ortasında hormon düzeylerinin yükselmesinden hemen sonra yumurta serbestleşir. Foliküler faz sırasında FSH, folikül tarafından estradiol üretimini başlatır. Yumurta folikülünün gelişmesinde iki hormon birlikte çalışır. Luteal faz sırasında FSH progesteron üretimini uyarır. Hem estradiyol hem de progesteron hipofizin FSH miktarının kontrolüne yardımcı olur. FSH ayrıca yumurtalığın LH’ya yanıt vermesini kolaylaştırır. Menopoz da yumurtalıklar fonksiyonlarını durdurur ve FSH düzeyleri yükselir. Erkeklerde FSH olgun spermler oluşturması için testisleri uyarır ve androjen bağlayıcı proteinlerin üretimini uyarır. Ergenlik döneminden sonra FSH düzeyleri oldukça sabit kalır.

Bebekler ve çocuklarda doğumdan kısa bir süre sonra FSH düzeyleri yükselir  ve daha sonra erkek çocuklarında 6. aylarda ve kız çocuklarda 1-2 yaşlarında çok düşük düzeylere iner. Ergenlik dönemine girmeden ve ikincil cinsiyet özellikleri gelişmeden  önce konsantrasyonlar yükselmeye başlar.

Test için numune nasıl toplanır?

Bir kol damarınızdan iğneyle alınan kan numunesi,veya rastgele zamanda alınan idrar numunesi  kullanılır. Ancak FSH’nın döngüsel salımı nedeniyle 24-saatlik idrar numunesinin toplanması istenebilir. Bir 24 saatlik dönem içinde üretilen FSH düzeylerini ölçerek gün boyunca FSH düzeylerinde görülen değişkenlik minimal düzeye indirilebilir.

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?

Test için hazırlık yapılması gerekmemekle birlikte adet dönemi sırasında belli zamanlarda kadından numune alınmalıdır

Daha fazlası için
See Less
Common Questions
  • Nasıl kullanılır?

    Hem erkek hem de kadınlarda kısırlık araştırmasında diğer testlerle (LH, testosteron, östradiol ve progesteron) birlikte sıklıkla FSH testi de kullanılır. Bir erkekte düşük sperm sayısının nedenini belirlemeye yardımcı olmak için FSH düzeylerinden yararlanılır. Adet düzensizliklerinin araştırılmasında,hipofiz bozukluklarının veya yumurtalıklar veya testisleri ilgilendiren hastalıkların tanısında FSH düzeyleri yararlı olmaktadır. Gecikmiş veya erken (prekoks) ergenliğe tanı koymak için FSH ve LH düzeyleri ölçülmektedir.  

  • Ne zaman istenir?

    Kısırlık, hipofiz veya cinsiyet bezi bozukluklarını araştırmak için kadınlar ve erkeklerden FSH ve LH istenir.

    Bir kadın adet görmezse veya adetleri düzensiz hale geldiğinde kadının menopoz dönemine girip girmediğini belirlemek için FSH istenebilir.

    Kız veya erkek çocukların uygun yaşta ergenlik dönemine girmediği (ya çok geç veya çok erken) anlaşıldığında FSH ve LH istenebilir. Erken (prekoks) ergenliğin belirtileri aşağıdakileri içerebilir:

    • Kadınlarda memelerin büyümesi
    • Kasık kıllarında büyüme
    • Erkeklerde dış üreme organlarında büyüme
    • Kadınlarda adet kanamasının başlaması

    Ergenlik dönemine zamanında girilmemesi hipotalamus, hipofiz bezi, yumurtalık ve testisleri veya başka sistemleri ilgilendiren daha ciddi bir sorunu gösterebilir. LH ve FSH iyi huylu belirtilerle gerçek hastalık arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Belirtilrin gerçek hastalık sonucu olduğu kanıtlandığında altta yatan nedeni anlamak için ileri testler yapılabilir.

     

  • Test sonucu ne anlama gelir?

    Kadınlarda FSH ve LH  düzeyleri birincil (yumurtalıkların kendisinde) ve ikincil (hipofiz veya hipotalamus bozukluklarına bağlı yetmezlik) yumurtalık yetmezliği arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Artmış FSH ve LH düzeyleri birincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Birincil  yetmezliğini bazı nedenleri aşağıda listelenmiştir.

    Gelişme kusurları:

    • Yumurtalıklarda gelişme geriliği (over agenezi)
    • Kromozom anormalliği örn Turner sendromu
    • Yumurtalıklarda steroit üretim kusurları, örn: 17- alfa hidroksilaz eksikliği

    ●   Vaktinden önce yumurtalık işlevlerinin durması:

    Kronik ovülasyon (yumurtanın salımı) yetmezliği nedenleri:

    Kadın menopoza girdiğinde yumurtalıkları çalışmasını durdurur ve sonuçta FSH düzeyleri yükselecektir.

    Düşük FSH ve LH düzeyleri hipofiz veya hipotalamus sorununa bağlı ikincil yumurtalık yetmezliğiyle uyumludur. Düşük FSH düzeyleri yumurtalık kanseri riskindeki artışla ilişkilendirilmiştir.

    Erkeklerde yüksek FSH düzeyleri birincil testis yetmezliğiyle bağlantılıdır. Aşağıda belirtildiği gibi testis olgunlaşmasında gelişimsel kusur veya travmaya bağlı olabilir.

    Gelişme kusurları:

    • Yumurtalıklar ve erbezlerinin gelişememesi (gonadal agenezi)
    • Kromozom bozukluğu, örn: Klinefelter sendromu

    Testis yetmezliği

    Düşük düzeyler hipofiz veya hipotalamus hastalıklarıyla ilişkilidir.

    Beklenenden çok daha erken yaşta ikincil cinsiyet özellikleriyle birlikte yüksek FSH ve LH düzeyleri erken (prokoks) ergenlik belirtileridir. Bu durum erkeklerden ziyade kızlarda daha çok görülmektedir. Bu vaktinden önce gelişmenin tanı konup tedavi edilmesi gereken birçok farklı altta yatan nedeni olabilir. Nedenlerden bir bölümü:

    • Merkezi sinir sistemi zedelenmeleri
    • Hormon salgılayan tümörler
    • Yumurtalık tümörleri veya kistleri
    • Testis tümörleri

    Ergenlik öncesi dönemde bazı ergenlik belirtileri gösteren çocuklarda normal LH ve FSH düzeyleri altta yatan veya farkına varılabilir herhangi bir neden olmaksızın zararsız bir erken ergenlik formuna  işaret edebildiği gibi normal bir ergenlik variyasyonu da olabilir.

    Gecikmiş ergenlikte LH ve FSH düzeyleri normal veya bu yaş aralığı içinde  beklenenin altında olabilir. Gecikmiş ergenliğin nedenini tanımlamak için diğer testlerle birlikte GnRH’ye verilen LH yanıtının test edilmesi gerekebilir.  Gecikmiş ergenliğin bazı nedenleri aşağıdakileri içerebilir:

    • Yumurtalık veya erbezlerinde yetmezlik
    • Hormon eksikliği
    • Turner sendromu (kızlarda kromozom anormallikleri)
    • Klinefelter sendromu (erkek çocuklarda kromozom anormalliği)
    • Kronik enfeksiyonlar
    • Kanser
    • Yemek yeme bozukluğu (anoreksiya nervoza)
  • Bilmem gereken başka bir şey var mı?

    Simetidin, klomifen ve levodopa kullanımıyla FSH değerleri yükselebilmekte, doğum kontrol hapları, fenotiyazinler ve hormon tedavileriyle azalabilmektedir. FSH’nın sigara kullananlarda ve yaşla birlikte azaldığı bildirilmiştir.

    Yeni çekilmiş nükleer tıp tetkikleri FSH test sonuçlarını etkileyebilmektedir

  • Gebe kalamıyorum. Hangi testleri yaptırmam gerekli?

    Temel kısırlık testleri sıklıkla FSH ve LH düzeylerinin ölçümünü içermektedir.  Doktorunuz sizden ovulasyon (yumurtanın salınımı) sırasında hafifçe yükselen vücut ısınızın takip edilmesini isteyebilir. Başka hormonal testlerle birlikte cinsel ilişki sonrası (postkoital) inceleme de yapılabilir. Fallop tüplerinizin tıkanık olup olmadığını anlamak için bir histerosalpingografi (Fallop tüplerinin görüntülenmesi) istenebilir. Kocanızdan semen analizi için numune vermesi istenebilir.

  • Niçin bir kadına birden fazla FSH testi yapılırken erkeğe yalnızca bir test uygulanmaktadır?

    Zamanla FSH düzeylerinde oluşan değişiklikleri takip için kadın hastaya birden fazla FSH testi uygulanabilir. Kadınlarda FSH düzeyleri döngüsel değişiklikler göstermekte olup her ay pik yapar, erkeklerde ise değerler daha sabit seyreder.

  • Genç bir kadın olmama rağmen yüzümde kıllar çıkıyor ve halen düzenli adet göremiyorum? Sorunum ne olabilir?

    Kadınların % 7-10’unda görülen ve başlıca kısırlık  nedeni olan polikistik over sendromu (PKOS) gibi bir hormonal sorununuz olabilir. Bu hastalıkta yumurtalık içlerinde oluşan kistler nedeniyle yumurtalıklar normalden fazla büyümüş olabilir. PKOS'lu kadınlarda ayrıca androjen seviyeleri yüksektir ve normal bir yumurtlama dönemine sahip değildirler. Hastalık belirtilerinizin PKOS’a bağlı olduğundan emin olmak için FSH, LH ve androjen testleri gibi birkaç laboratuvar testi yaptırmanız gerekebilir. Kombine ilaç ve hormon tedavisi rahatsızlıklarınızın giderilmesine yardımcı olabilir.

  • Bir erkekten kadınlık hormonları niçin istenir?

    Erkeklerde FSH ve and LH salgılamaktadır. Erkek üretkenliği için de bu hormon düzeyleri önem taşımaktadır. Kadınlarda FSH’nın yumurtalıkları, yumurta oluşturmak üzere uyarması gibi erkeklerde de FSH testisleri sperm üretmek üzere uyarmaktadır Erkeklerde testosteron düzeyleri düşükse LH ölçülebilir.

Daha fazlası için Common Questions See Less Common Questions
Kaynakça

Corbett, JV. Laboratory Tests & Diagnostic Procedures with Nursing Diagnoses, 4th ed. Stamford, Conn.: Appleton & Lang, 1996. pp. 429-431, 726

Sheehan, M (Dec 2003). Polycystic Ovarian Syndrome: Diagnosis and Management. Clinical Medicine and Research, 2(1): 13-27. Available at: http://www.pubmedcentral.gov/articlerender.fcgi?artid+1069067


Brito VN, Batista MC, Borges MF, Latronico AC, Kohek MB, Thirone AC, Jorge BH, Arnhold IJ, Mendonca BB. (1999 Oct) Diagnostic value of fluorometric assays in the evaluation of precocious puberty. J Clin Endocrinol Metab. 84(10):3539-44. Available online


Nirupama Kakarla, M.D.; Karen D. Bradshaw, M.D. (Posted 03/05/2004.) Disorders of Pubertal Development: Precocious Puberty. From Seminars in Reproductive Medicine 21(4):339-351 from Medscape. Available at: http://www.medscape.com/viewarticle/468259


Neely EK, Wilson DM, Lee PA, Stene M, Hintz RL (July 1995). Spontaneous serum gonadotropin concentrations in the evaluation of precocious puberty. J Pediatric 127(1):47-52 from PubMed. Available at: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/entrez/query.fcgi?cmd=Retrieve&db=PubMed&dopt=Abstract&list_uids=7608810


Thompason, Sharon. LH response to GnRH. (Updated Aug 2005) MedlinePlus (online information). Available at: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/print/ency/article/003709.htm


Davis B, Mass D, Bishop M. Principles of Cinical Laboratory Utilization and Consultation. Saunders; 1999.


Pagana K, Pagana T. Mosby's Manual of Diagnostic and Laboratory Tests. St. Louis: Mosby; 1998.


A Manual of Laboratory & Diagnostic Tests. 6th ed. Fischbach F, ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2000.


Laurence M. Demers, PhD. Distinguished Professor of Pathology and Medicine, The Pennsylvania State University College of Medicine, The M. S. Hershey Medical Center, Hershey, PA


The Hormone Foundation. Fact sheet on Polycystic Ovary Syndrome (PCOS). Available at: http://www.hormone.org/pcos_factsheet.html


Hormone Society. Fact Sheet on Female Infertility. Available at: http://www.endo-society.org/pubrelations/patientInfo/infertility.htm


Blondell RD, Foster MB, Kamlesh CD. Disorders of Puberty. American Family Physician, July 1999 (online publication). Available at: http://www.aafp.org/afp/990700ap/209.html


Gonadotropins: Luteinizing and Follicle Stimulating Hormones. Available at: http://arbl.cvmbs.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/hypopit/lhfsh.html


The InterNational Council on Infertility Information Dissemination, “PCOS in Pediatrics: When and How Does it Start? Originally written and presented by Silva Arslanian, MD, Children's Hospital of Pittsburgh, Pittsburgh, PA; summarized in online version by Christine M. Schroeder, PhD. Available at: http://www.inciid.org/pcos/PCOS-pediatrics.html


Clinical Guide to Laboratory Tests. 3rd ed. Tietz N, ed. Philadelphia: W.B. Saunders & Co; 1995: 248-249, 210-211.

Daha fazlası için
See Less