Diğer adları
Gama-glutamil transpeptidaz
GGTP
Gama GT
GTP
Resmi adı
Gama-glutamil transferaz
Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 8 Kasım 2017.
Bir Bakışta
Niçin Testi Yaptıracaksınız?

Yükselmiş alkalen fosfataz (ALP) nedeni olabilecek karaciğer ve kemik hastalıkları arasında ayrım yapmak, bazen karaciğer hastalığı ve/veya aşırı alkol kullanımını belirlemeye yardımcı olmak için  bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?

Bir karaciğer bozukluğunuz varsa veya ALP düzeyi yükseldiğinde izlem testi olarak bu test yapılır.

Gerekli Numune Nedir?

Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?

GGT düzeyleri yemek yedikten sonra düşmekte olduğundan testi yaptırmadan önce en az 8 saat açlık önerilir.

Ne test edilmektedir?

Bu test kandaki gama glutamil transferaz (GGT düzeyini ölçmektedir. GGT böbrek, karaciğer, dalak ve pankreas gibi birçok organda bulunan bir enzimdir. Ancak GGT’nin asıl kaynağı karaciğerdir.

Karaciğer veya safra yollarında akut hasara neden olan  hastalıkların çoğunda GGT  yükselmiş olmasına rağmen genellikle karaciğer hasarının farklı nedenleri ayırt etmede yararlı değildir. Bu nedenle GGT kullanımı tartışmalıdır. Bazı biyokimya kuruluşları tarafından yayınlanmış kılavuzlar rutin GGT kullanımını önermemektedir. Bu kılavuzlar başka bir karaciğer enzimi olan alkalen fosfataz (ALP), yüksekliğinin nedenini belirlemede bu testin yararlı olabildiğini düşündürmektedir.

Kan GGT düzeyleri karaciğer fonksiyonlarındaki değişikliklere karşı çok duyarlıdır. Normal olarak  GGT kanda  düşük düzeylerde  bulunmasına rağmen karaciğer hasarlandığında GGT düzeyi yükselebilmektedir. Karaciğerden bağırsaklara safrayı taşıyan safra kanallarından biri örneğin tümörler veya taşlarla tıkandığı zaman ilk olarak karaciğer enzimlerinden olan GGT yükselmektedir. Bu durum GGT testini safra kanalı sorunlarını saptamada en duyarlıtest haline getirmektedir. Ancak GGT testi çok özgül bir test olmayıp kanser ve viral hepatit gibi birçok karaciğer hastalığı tipinde ve yine akut koroner sendrom gibi karaciğer dışı hastalıklarda GGT yükselebildiğinden çeşitli karaciğer hasarı nedenleri arasında ayrım yapmak için yarar sağlamaz.

Karaciğer hastalıklarında hem GGT hem de  ALP artmış olup kemik dokusunu olumsuz etkileyen hastalıklarda yalnızca ALP yükselecektir. Bu nedenle yüksek ALP sonucunun karaciğer veya kemik hastalığına bağlı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için yükselmiş ALP’in izlemi olarak GGT kullanılabilir.

GGT düzeyleri bazen küçük miktarlarda alkol tüketimiyle bile artmaktadır. Günde 2-3 birim alkol tüketenler veya yalnızca ara sıra içki içenlere göre uzun süre ve aşırı içenlerde daha yüksek düzeylere rastlanır. Akut veya kronik aşırı alkol alımını değerlendirmede GGT testi kullanılabilir.

Test için numune nasıl toplanır?

Bir kol damarınızdan iğneyle alınan kan numunesi kullanılır.

 

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?

Öğünlerden sonra GGT düzeyleri düştüğünden dolayı en azından 8 saatlik bir açlıktan sonra test yapmak gerekir.

 

Daha fazlası için
See Less
Sık Sorulan Sorular
  • Nasıl kullanılır?

    Alkalen fosfataz (ALP) değerlerinin neden yükseldiğini  belirlemek için gama-glutamil transferaz (GGT) düzeyleri ölçülebilir. Safra yollarının hastalığı ve bazı karaciğer hastalıklarında hem  ALP hem de  GGT yükselmekle birlikte kemik hastalığında yalnızca ALP yükselecektir. ALP düzeyi artmış kişide GGT düzeyi normalse neden, büyük bir olasılıkla kemik hastalığıdır.

    Karaciğer hastalığı ve safra yolu tıkanıklığını saptamaya yardımcı olmak için bazen GGT testi kullanılmaktadır. Bu test genellikle ALT, AST, ALP ve  bilirubin gibi diğer karaciğer testleriyle birlikte veya bu testlerin ardından izlem testleri olarak istenmektedir. Artmış GGT düzeyleri genellikle karaciğerin hasar görmekte olduğunu gösterebilirse de spesifik olarak hasara neden olabilen bozukluğu tanımlayamamaktadır. Karaciğer hastalığı GGT düzeylerinin yükselmesine neden olabildiği gibi alkol tüketimi ve/veya konjestif kalp yetmezliği gibi bir hastalığıyla ilişkili olabilir.

    Kronik alkol kötüye kullanımının tarama testi olarak GGT testi kullanılabilir ( kronik içicilerin yaklaşık % 75’inde GGT yükselmiş olacaktır). Bazen alkolizm veya alkolik  hepatit tedavisi alan kişilerde alkol kullanımı ve/veya suistimalini izlemek için bu test yapılabilir.

  • Ne zaman istenir?

    ALP düzeyi yükseldiğinde GGT testi istenebilir. Hiçbir hastalık bulgusu olmasa bile karaciğer hasarını araştırmak için yalnız başına veya rutin bir karaciğer panelinin bileşeni olarak ALP testi istenebilir. Yükselmiş ALP değerlerinin aksine karaciğer panelinin AST ve ALT  gibi diğer bileşenleri artmamışsa, yüksek ALP kaynağının bir kemik bozukluğu veya karaciğer hastalığı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için GGT testi istenebilir. .

    Hastada karaciğer hastalığını düşündüren bulgular veya belirtiler varsa diğer karaciğer fonksiyon testleriyle birlikte veya sonrasında GGT istenebilir. Karaciğer hasarının bazı belirti ve bulguları:

    • Zayıflk, bitkinlik
    • İştahsızlık
    • Bulantı ve kusma
    • Karında şişkinlik ve/veya ağrı  
    • Sarılık
    • Koyu renkli idrar, açık renkli dışkı
    • Kaşıntı (pruritus)

    Karaciğer veya safra yollarında akut hasara neden olan hastalıkların çoğunda GGT artmakla birlikte farklı karaciğer hasarı nedenleri arasında ayrım yapmada genellikle yararlı olmamaktadır. Bu nedenle GGT kullanımı tartışmalıdır. Bazı biyokimya kuruluşları tarafından yayınlanmış kılavuzlar rutin GGT kullanımını önermemektedir. Bu kılavuzlar ALP yüksekliğinin nedenini belirlemede yararlı olabildiğini düşündürmektedir. 

    Alkol tedavisini tamamlamış alkol kötüye kullanım öyküsü olan kişilerde tedavi programına uyumu izlemek için GGT testi istenebilir.

  • Test sonucu ne anlama gelir?

    Yüksek GGT düzeyleri, spesifik olarak ne olduğunu göstermese de bir şeylerin karaciğerinize zarar vermekte olduğuna işaret edebilir. Genellikle  düzeyler ne kadar yüksekse karaciğere “tehdidin” boyutu da o derece yüksektir. Düzeyler karaciğer hastalığına veya konjestif kalp yetmezliği ve alkol tüketimine bağlı olabilir. Yüksek bir GGT düzeyi, artmış ALP nedeni olarak kemik bozukluğunu dışlamaya yardımcı olacaktır.

    GGT düzeyleri düşük veya normalse kemik hastalığına bağlı olarak ALP‘nin artması daha büyük bir ihtimal dahilindedir. Düşük veya normal sonuç hastanın karaciğer hastası olma veya alkol kullanma ihtimalini ortadan kaldırır.

  • Bilmem gereken başka bir şey var mı?

    GGT testinizden önceki 24 saat içinde küçük miktarlarda alkol alınması bile GGT’de geçici bir artışa neden olabilmektedir. Bu durumda doktorunuz testi tekrarlamak isteyebilir.

    Kalp yetmezliğinde GGT düzeyleri yükselebilir. Bazı çalışmalar yüksek GGT düzeyleri olan kişilerin kalp hastalığından ölüm riskinin yükseldiğini göstermiş olmasına rağmen bu bağıntının nedeni bilinmemektedir.    

    GGT düzeyinin yükselebilmesine neden olabilen  ilaçlar arasında fenitoin, karbamazepin  ve fenobarbital benzeri barbitüratlar sayılır. Steroid yapısında olmayan iltihap giderici, lipid düşürücü ilaçlar, antibiyotikler, (aşırı mide asidi üretimini tedavi etmek için kullanılan) histamin reseptör blokerleri, mantar ilaçları, antidepresanlar ve testosteron gibi hormonlar gibi birçok başka reçeteye tabi olan ve olmayan ilacın kullanımı GGT düzeylerini artırabilir. Klofibrat ve oral doğum kontrol ilaçları GGT düzeylerini düşürebilmektedir.

    Sigara kullanımı da GGT’yi yükseltebilmektedir.

    Erkeklerin aksine kadınlarda yaşla beraber GGT düzeyleri yükselmektedir.Ancak  erkeklerdeki düzeyler her zaman kadınlardaki düzeylerden biraz daha yüksektir.

  • Herhangi bir hastalık bulgusuna sahip olmamama rağmen GGT test sonucum yüksek. Nedeni nedir?

    Yükselebilir. GGT çok duyarlı bir test olup hastalık bulgularınız yoksa yükselebilir. Bu artış, geçici olabilir, belki de testten önceki 24 saat içinde almakta olduğunuz ilaçlar veya alkole bağlı olabilir. Diğer karaciğer enzimleri normalse, doktorunuz sadece bekleyebilir ve daha sonra GGT testini tekrarlayabilir. GGT çok yüksek ve/veya diğer karaciğer enzimleriniz yükselmişse, doktorunuz nedeni araştırmak için daha kapsamlı testler yapmayı isteyebilir.

  • Alkoliktim artık içki içmeyi bıraktım. Yüksek GGT sonucum ne zaman düzelir?

    Alkol almayı kestiğinizde zamanla GGT düzeyi normale yakın değerlere düşecektir. İçki içmeyi kestikten sonra GGT’nin normale dönmesi en azından bir ay sürer. Alkolden kaçınmak karaciğerinize daha fazla zarar verme olasılığını azaltacak olduğu gibi karaciğer fonksiyonlarınızın iyileşmesine olanak tanımak gerekir.

Daha fazlası için Sık Sorulan Sorular See Less Sık Sorulan Sorular
Kaynakça

S1
Mayo 2001 Test Catalog, Mayo Medical Laboratories, Rochester, MN, 2000 Mayo Press

S2
Worman, H (1998). Common Laboratory Tests in Liver Diseases. [10 paragraphs]. Columbia University Health Sciences. Available FTP: http://cpmcnet.columbia.edu/dept/gi/labtests.html

S3
Johnston, D (April 15, 1999). Special Considerations in Interpreting Liver Function Tests [36 paragraphs]. American Family Physician: American Academy of Family Physicians. Available FTP: http://www.aafp.org/afp/990415ap/2223.html

S4
Riley, T (November 1, 2001). Preventive Strategies in Chronic Liver Disease: Part I. Alcohol, Vaccines, Toxic Medications and Supplements, Diet and Exercise [35 paragraphs]. American Family Physician: American Academy of Family Physicians. Available FTP: http://www.aafp.org/afp/20011101/1555.html

S5
British Liver Trust Information Service (Last update September, 10 2001). Cirrhosis [9 paragraphs]. British Liver Trust. Available FTP: http://www.britishlivertrust.org.uk/publications/cirrhosis.html

S6
MEDLINEplus (October 3, 2001). Medical Encyclopedia: ESR. U.S. National Library of Medicine, Bethesda, MD. MEDLINEplus. Available FTP: http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003638.htm

S7
Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

S8
Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (1999). Mosby’s Diagnostic and Laboratory Test Reference 4th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO.

S9
Dufour DR, et al. Diagnosis and monitoring of hepatic injury - I. Characteristics of laboratory tests. Clin Chem 2000; 46:2027-2049.

Daha fazlası için
See Less