Heparin Anti-Xa

Kanda fraksiyone olmamış heparin (UFH)  konsantrasyonlarının takibi ve düzenlenmesi için halen UFH’nin birincil takip yöntemi  PTT testiolmasına karşın bazen anti-Xa testleri de istenmektedir. UFH’ye beklendiği gibi yanıt vermeyen “heparin direncine” sahip bazı hastaların  veya PTT test sonucunu değiştirebilen hastalıklar veya etkileşim faktörüne (faktörlerine) sahip kişilerin takibi için anti-Xa testi istenebilir.

Düşük molekül ağırlıklı heparin (LMWH) tedavisi genellikle izlenmemesine rağmen bazı olgularda doktorlar anti-Xa testlerini isteyebilir. Bu olgular gebeler, obezler, çok gençler veya yaşlılar,  böbrek hastalığı veya işlev bozukluğuna sahip olanları içerir. LMWH birincil olarak vücuttan böbrekler yoluyla atılır. Böbrek fonksiyonunu azaltan her durum LMWH’ın vücuttan atılmasını da azaltabilmekte, kandaki konsantrasyonunu arttırarak aşırı kanama potansiyeli yaratabilmektedir.

Anti-Xa testi rutin olarak istenmemekle birlikte doktor kan UFH veya LMWH konsantrasyonlarını değerlendirmek istediğinde bu test yapılabilir. Belli aralıklarla UFH tedavisini izlemek için, özellikle doktor hastanın UFH’ye beklendiği gibi yanıt vermediğini veya PTTtestinin yararlı olmadığını düşündüğü durumlarda istenebilir.

LMWH ‘ı izlem aracı olarak esasen LMWH konsantrasyonu  “pik” yaptığı zaman anti-Xa testi istenir.  LMWH’ın kanda en yüksek düzeye ulaşmasının beklendiği bir LMWH dozundan yaklaşık 4 saat sonra kan numunesi alınır. Doktor hastanın vücudundan LMWH’ı normal hızda atamadığından kuşkulandığında rastgele zamanda ve kanda “minimal LMWH” konsantrasyonunu belirlemek için bu testi ister. Bu minimal düzeyi tespit etmek için bu test bir sonraki dozdan hemen önce heparin konsantrasyonlarının en düşük düzeyde olmasının beklendiği zaman uygulanır.

Anti-Xa sonuçları kişinin kullandığı heparin tipi (UFH veya LMWH ve LMWH’nin tipi), numune almanın zamanlaması ve kişinin tedavi edilmekte olduğu hastalık bağlamında değerlendirilmelidir. Değişik laboratuvarların aynı numuneye ait sonuçları farklı olabilir. Tedavi edici dozlara ilişkin referans aralıkları ve bu değerlere sahip heparinler farklı tiplerde olabilir.

Genellikle UFH ve LMWH için konsantrasyonlar belirlenmiş tedavi edici doz aralığında ise hastanın durumu klinik açıdan iyiye gitmekte, pıhtılaşma olmamakta, aşırı kanamalar oluşmamakta veya başka komplikasyonlar geçirmemekte ve dolayısıyla dozajın uygun olduğu düşünülmektedir. Anti-Xa konsantrasyonu yüksekse, hasta ya aşırı doz almakta ve/veya beklenen hızda ilacı vücudundan atamamakta, aşırı kanama riski artabilmektedir.

Anti-Xa konsantrasyonu tedavi edici aralığın altındaysa heparin dozajının artırılması gerekebilir. Hasta heparin almıyorsa anti-Xa düzeyleri ya “0” ya da tespit edilemeyen düzeylerde olmalıdır.

Anti-Xa’nın ölçüm yöntemlerindeki ve değişik laboratuvarların test sonuçlarındaki farklılıkları nedeniyle numunelerin yinelenen anti-Xa testleri için aynı laboratuvara gönderilmesi gerekir.

Uygun olmayan pıhtılaşmayı tedavi ve önlemeye yardımcı olmak için genellikle kısa süreler LMWH ve UFH tedavisi kullanılmaktadır. Pıhtılaşmanın uzun süre engellenmesi gerektiğinde genellikle varfarin gibi diğer tedavi yöntemleri kullanılır.  Gebelik  bir istisna oluşturur ve pıhtı önleyici olarak heparin tercih edilir. Heparin tedavisinin doğumla birlikte sonlandırılması gerekir.