Diğer adları
Anti-Xa
Xa inhibisyonu
Antifaktör Xa heparin
Heparin düzeyi
Resmi adı
Heparin Anti-Xa
Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 8 Kasım 2017.
Bir Bakışta
Niçin Testi Yaptıracaksınız?

Düşük molekül ağırlıklı heparin (LMWH) ve bazen fraksiyone olmamış heparin (UFH) tedavisini izlemek için bu test kullanılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?

LMWH veya UFH ile tedaviniz sırasında doktorunuz kan heparin düzeyinizi kontrol etmek istediğinde bu testi ister.

Gerekli Numune Nedir?

Ön koldaki damarlarınızdan alınan kan numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?

Bu test anti-Xa aktivitesini ölçerek kandaki düşük molekül ağırlıklı heparin (LMWH) veya fraksiyone olmamış heparin (UFH) düzeyini ölçmektedir. Heparin, kanın pıhtılaşmasını önleyen bir antikoagülandır. Heparin moleküllerinin büyüklük ve aktiviteleri değişir. UFH çok farklı büyüklükte heparin moleküllerini, LMWH ise daha dar kapsamlı küçük heparin moleküllerini içerir. Her biri diğerlerinden az farklı birçok LMWH tipi mevcuttur. Hem UFH hem de LMWH, gereksiz yere kan pıhtıları (trombüsler) oluşmuş ve/veya bu pıhtı topaklarını geliştirme riski taşıyan kişilere damar içi (intravenöz (I.V.) veya deri altı (subkutan) yolla enjekte edilir.

Kan pıhtılaşması kan damarı veya doku hasarına karşı oluşan normal bir reaksiyondur. Bir  pıhtılaşma süreçleri zincirinin başlatılmasını gerektirir. Bu süreçler kan pıhtısı gelişimini düzenleyen protein yapısındaki  pıhtılaşma faktörlerinin  art arda aktif hale getirilmesini içerir. Cerrahiler, DVT (derin ven  trombozu) ve özellikle bacakların atar ve toplardamarlarında uygun olmayan kan pıhtısı (trombüs) oluşumuyla ilişkili başka aşırı pıhtılaşma bozuklukları   gibi  akut ve  kronik durumlar da mevcuttur. Bu pıhtılar kan akışını tıkayabilir ve etkilenmiş bölgede doku hasarına neden olabilir. Kan pıhtısı parçacıkları yerlerinden kopup akciğerler veya kalbe giderek akciğer embolisi  ve kalp krizine neden olabilir. Gebe kadınlarda kan pıhtısı oluşumu bazen fetüse giden kan akışını etkileyerek düşüğe yol açabilmektedir.

Heparin, protein yapısındaki  antitrombine etkisi yoluyla, özellikle Xa ve IIa (trombin)  adlı pıhtılaşma faktörlerinin engellenme sürecini hızlandırarak pıhtılaşma mekanizmasını bozmaktadır. UFH hem Xa, hem de II a ‘yı etkilemekte olup daha değişken bir engelleyici aktiviteye sahip olduğundan yakından izlenmesi gerekir. Komplikasyonları pıhtılaşma, aşırı kanama ve bazen trombositopeniyi içerebilir.  UFH, genellikle hastane ortamında verilir ve  monitorizasyonu aPTT testiyle ve aynı zamanda anti-Xa testiyle yapılabilir. Kalp-akciğer baypas cerrahisi gibi ameliyatlar sırasında yüksek dozlarda UFH verilir ve UFH dozları aktifleşmiş pıhtılaşma zamanı (ACT) testiyle kontrol edilir. LMWH, anti-IIa’dan çok anti-Xa aktiviteye sahip olduğundan LMWH’ya verilen ilaç yanıtı daha belirgindir. Ayaktan veya hastanede yatan hastalara verilebilir. Rutin olarak LMWH’ın takibi gerekmemekle birlikte istendiğinde anti-Xa testiyle izlenebilir.

Test için numune nasıl toplanır?

Bir kol damarından iğneyle alınan kan numunesi kullanılır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Daha fazlası için
See Less
Sık Sorulan Sorular
  • Nasıl kullanılır?

    Kanda fraksiyone olmamış heparin (UFH)  konsantrasyonlarının takibi ve düzenlenmesi için halen UFH’nin birincil takip yöntemi  PTT testiolmasına karşın bazen anti-Xa testleri de istenmektedir. UFH’ye beklendiği gibi yanıt vermeyen “heparin direncine” sahip bazı hastaların  veya PTT test sonucunu değiştirebilen hastalıklar veya etkileşim faktörüne (faktörlerine) sahip kişilerin takibi için anti-Xa testi istenebilir.

    Düşük molekül ağırlıklı heparin (LMWH) tedavisi genellikle izlenmemesine rağmen bazı olgularda doktorlar anti-Xa testlerini isteyebilir. Bu olgular gebeler, obezler, çok gençler veya yaşlılar,  böbrek hastalığı veya işlev bozukluğuna sahip olanları içerir. LMWH birincil olarak vücuttan böbrekler yoluyla atılır. Böbrek fonksiyonunu azaltan her durum LMWH’ın vücuttan atılmasını da azaltabilmekte, kandaki konsantrasyonunu arttırarak aşırı kanama potansiyeli yaratabilmektedir.

  • Ne zaman istenir?

    Anti-Xa testi rutin olarak istenmemekle birlikte doktor kan UFH veya LMWH konsantrasyonlarını değerlendirmek istediğinde bu test yapılabilir. Belli aralıklarla UFH tedavisini izlemek için, özellikle doktor hastanın UFH’ye beklendiği gibi yanıt vermediğini veya PTTtestinin yararlı olmadığını düşündüğü durumlarda istenebilir.

    LMWH ‘ı izlem aracı olarak esasen LMWH konsantrasyonu  “pik” yaptığı zaman anti-Xa testi istenir.  LMWH’ın kanda en yüksek düzeye ulaşmasının beklendiği bir LMWH dozundan yaklaşık 4 saat sonra kan numunesi alınır. Doktor hastanın vücudundan LMWH’ı normal hızda atamadığından kuşkulandığında rastgele zamanda ve kanda “minimal LMWH” konsantrasyonunu belirlemek için bu testi ister. Bu minimal düzeyi tespit etmek için bu test bir sonraki dozdan hemen önce heparin konsantrasyonlarının en düşük düzeyde olmasının beklendiği zaman uygulanır.

  • Test sonucu ne anlama gelir?

    Anti-Xa sonuçları kişinin kullandığı heparin tipi (UFH veya LMWH ve LMWH’nin tipi), numune almanın zamanlaması ve kişinin tedavi edilmekte olduğu hastalık bağlamında değerlendirilmelidir. Değişik laboratuvarların aynı numuneye ait sonuçları farklı olabilir. Tedavi edici dozlara ilişkin referans aralıkları ve bu değerlere sahip heparinler farklı tiplerde olabilir.

    Genellikle UFH ve LMWH için konsantrasyonlar belirlenmiş tedavi edici doz aralığında ise hastanın durumu klinik açıdan iyiye gitmekte, pıhtılaşma olmamakta, aşırı kanamalar oluşmamakta veya başka komplikasyonlar geçirmemekte ve dolayısıyla dozajın uygun olduğu düşünülmektedir. Anti-Xa konsantrasyonu yüksekse, hasta ya aşırı doz almakta ve/veya beklenen hızda ilacı vücudundan atamamakta, aşırı kanama riski artabilmektedir.

    Anti-Xa konsantrasyonu tedavi edici aralığın altındaysa heparin dozajının artırılması gerekebilir. Hasta heparin almıyorsa anti-Xa düzeyleri ya “0” ya da tespit edilemeyen düzeylerde olmalıdır.

  • Bilmem gereken başka bir şey var mı?

    Anti-Xa’nın ölçüm yöntemlerindeki ve değişik laboratuvarların test sonuçlarındaki farklılıkları nedeniyle numunelerin yinelenen anti-Xa testleri için aynı laboratuvara gönderilmesi gerekir.

  • Ne kadar süre heparin kullanmam gerekecek?

    Uygun olmayan pıhtılaşmayı tedavi ve önlemeye yardımcı olmak için genellikle kısa süreler LMWH ve UFH tedavisi kullanılmaktadır. Pıhtılaşmanın uzun süre engellenmesi gerektiğinde genellikle varfarin gibi diğer tedavi yöntemleri kullanılır.  Gebelik  bir istisna oluşturur ve pıhtı önleyici olarak heparin tercih edilir. Heparin tedavisinin doğumla birlikte sonlandırılması gerekir.

  • LMWH kullanmakta olduğumu diğer doktorlara söylemeli miyim?

    Evet çünkü değerlendirilmeniz sırasında veya diğer rahatsızlıklar için tedavi seçenekleriniz belirlenirken doktorlar ve diğer sağlık mensupları için bu bilgiler önemli olacaktır.

Daha fazlası için Sık Sorulan Sorular See Less Sık Sorulan Sorular
Kaynakça

Clarke, W. and Dufour, D. R., Editors (2006). Contemporary Practice in Clinical Chemistry, AACC Press, Washington, DC. Pp 233-234.

Tahir, R. (2007 July 13). A Review of Unfractionated Heparin and Its Monitoring. U.S. Pharm. 2007:32(7) [On-line information]. Available online at http://www.uspharmacist.com/index.asp?show=article&page=8_2073.htm through http://www.uspharmacist.com. Accessed on 6/1/08.

(2008 January, Updated). Heparin and Anti-Xa Assays]. Clot-ED [On-line information]. Available online at http://www.clot-ed.com/edit/ask_expert.html through http://www.clot-ed.com. Accessed on 6/1/08.

Schick, P. and Schick, B. (2007 April 30). Hypercoagulability: Hereditary Thrombophilia and Lupus Anticoagulants Associated with Venous Thrombosis and Emboli. emedicine [On-line information]. Available online at http://www.emedicine.com/med/TOPIC3776.HTM through http://www.emedicine.com. Accessed on 6/1/08.

O’Donnell, M. et. al. (© 2007). Brief Communication: Preoperative Anticoagulant Activity after Bridging Low-Molecular-Weight Heparin for Temporary Interruption of Warfarin. Annals of Internal Medicine 2007;146:184-187. [On-line information]. Available online at http://www.annals.org/cgi/eletters/146/3/184 through http://www.annals.org. Accessed on 6/1/08.

Coon, D. and Hamachi-Lopez, M. (2007 January 8). New Test Announcement, Antifactor Xa Assay. CLH Technical Bulletin 07-003 [On-line information]. PDF available for download at http://www.clhlab.com/attachment/624F6C540986B6E9E7F65D1391/LMWH.pdf through http://www.clhlab.com. Accessed on 6/1/08.

Baglin, T. et. al. (© 2006) Guidelines on the use and monitoring of heparin. British Society for Haematology v(133) 19-34. [On-line information]. PDF available for download at http://www.bcshguidelines.com/pdf/heparin_220506.pdf through http://www.bcshguidelines.com. Accessed on 6/1/08.

McGlasson, D. (2005 May 25). Using a Single Calibration Curve With the Anti-Xa Chromogenic Assay for Monitoring Heparin Anticoagulation. Lab Med. 2005;36(5):297-299. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/504792 through http://www.medscape.com. Accessed on 6/1/08.

Hirsh, J. and Raschke, R. (© 2004). Heparin and Low-Molecular-Weight Heparin: The Seventh ACCP Conference on Antithrombotic and Thrombolytic Therapy. CHEST 2004;126;188-203. [On-line information]. Available online at http://www.chestjournal.org/cgi/content/full/126/3_suppl/188S through http://www.chestjournal.org. Accessed on 6/1/08.

Duplaga, B. et. al. (© 2001). Dosing and Monitoring of Low-Molecular-Weight Heparins in Special Populations. Medscape from Pharmacotherapy 21(2):218-234. [On-line information]. Available online at http://www.medscape.com/viewarticle/409676 through http://www.medscape.com. Accessed on 6/1/08.

Yeager, B. and Matheny, S. (1999 February 15). Low-Molecular-Weight Heparin in Outpatient Treatment of DVT. American Family Physician [On-line information]. Available online at http://www.aafp.org/afp/990215ap/945.html through http://www.aafp.org. Accessed on 6/1/08.

Daha fazlası için
See Less