Kan Kültürü

Kanda bakteriler veya maya mantarlarının varlığını saptamak, mevcut mikroorganizmayı(ları) tanımlamak ve tedaviyi yönlendirmek için kan kültürlerinden yararlanılmaktadır. Tipik olarak iki veya daha fazla sayıda kan kültürü istenmekte ve ardışık kan örnekleri alınmaktadır. Hastada potansiyel bir infeksiyonu gösteren lökositlerin sayısında artış olup olmadığını belirlemek için sıklıkla kan kültürüyle birlikte veya öncesinde tam kan sayımı (TKS) istenmektedir. Bazen o kişinin organlarının sağlıklı olma durumunu değerlendirmek için kimyasal testler paneli ilk infeksiyonun kaynağını belirlemeye yardımcı olmak için idrar, balgam veya beyin-omurilik sıvısı (BOS) kültürleri gibi başka testler de uygulanmaktadır. Hastada özellikle idrar yolu infeksiyonu, pnömoni veya menenjit gibi belirtiler olduğunda başka testler de istenmektedir.

Hastada bakteriler, maya mantarları ve toksik yan ürünlerinin vücuda zarar verdiğini gösteren Sepsis belirtileri varsa doktor kan kültürleri isteyebilir. Sepsis hastasında aşağıdaki belirtiler mevcut olabilir:

• Üşüme-titreme, ateş
• Bulantı
• Hızlı hızlı soluma, hızlı kalp atışları
• Konfüzyon
• İdrar miktarında azalma

Daha ağır belirtiler vücut içinde iltihaplanmalar ve en küçük kan damarlarının içinde birçok ufak kan pıhtısının oluşumuyla ilişkili olabilir. Bir veya birden fazla sayıda organ işlevini durdurabilir ve kan basıncı tehlikeli olabilecek şekilde düşebilir.

Kişi yakın zamanda bir infeksiyon veya cerrahi müdahale geçirmişse, yapay kalp kapağı takılmışsa veya bağışıklık sistemini baskılayan tedavi görmekteyse, sistemik infeksiyon riski daha yüksektir.  Bu kişilerde belirtiler ortaya çıktığında kan kültürleri yapmak uygun olacaktır. İnfeksiyonu olduğu halde, sepsisin tipik bulgular ve belirtilerine sahip olmayan yenidoğanlarda ve kız çocuklarında kan kültürleri için daha sık kan örnekleri alınmaktadır.

Kan kültürleri pozitifse, test edilen kişinin kan dolaşımında genellikle hastanede hemen tedavi edilmesi gereken bir bakteri veya maya mantarı infeksiyonunun mevcut olduğu anlamı taşır. Sepsis özellikle bağışıklık sistemi risk altında olan hastalarda yaşamı tehdit edici olabilmektedir. Kanında infeksiyon olan kişiler sıklıkla kendilerini çok hasta hissetmektedir. Doktor test sonuçlarını beklerken çok çeşitli bakterilere karşı etkili bir intravenöz geniş spektrumlu antibiyotiğe başlamış olabilir. Sonuçlar geldiğinde bu tedavi kan kültürlerinde saptanmış ve antibiyotiklere karşı duyarlı olması beklenen ve mikroorganizma için daha spesifik bir tedaviyle yer değiştirebilir.

Ayrıca pozitif sonuç deriden kirlenmeye (kontaminasyon) bağlı yalancı pozitif bir sonuç da olabilir. Aynı bakteri veya maya mantarıyla yapılan iki veya daha fazla sayıda kan kültürü pozitif çıkmışsa kültürde saptanan mikroorganizmanın infeksiyona neden olma ihtimali daha yüksektir. Bir kültür seti pozitifken diğeri negatifse infeksiyon veya kontaminasyon mevcut olabilir. Doktor kişinin klinik durumu ve saptanan mikroorganizmanın tipini değerlendirmesi gerekecektir.

Kan kültürlerinden ikisi de negatifse (sıklıkla “üreme yok” olarak rapor edilir), kişinin bakteri veya maya mantarlarıyla sepsis olma ihtimali düşüktür. Ancak ateşlenmeler gibi yakınmalar devam eder ve geçmezse ilave testler gerekebilir. Kan kültürleri negatif olduğu halde semptomların kaybolmamasının nedenleri aşağıdakiler olabilir:

• Bazı mikroorganizmaların kültürde çoğalması daha güçtür. Patojen etkeni çoğaltmaya ve tanımlamaya çalışmak için ilaveten özel besiyerleri kullanan kan kültürleri hazırlanabilir.
• Bakterilerin çoğalması için tasarlanmış kan kültürü şişeleri kullanılarak virüsler saptanamaz. Yakınmalara neden olabilen bir viral infeksiyon varlığından kuşkulanan doktorun başka laboratuvar testlerini de uygulaması gerekecektir. Kişinin klinik belirtileri ve doktorun infeksiyona neden olduğundan kuşkulandığı virüs tipine göre testler istenecektir.

Kan kültürleri negatif çıkabilse bile kan kültürleriyle birlikte yapılabilen diğer testlerin sonuçları sepsise işaret edebilmektedir. Bu testlerin bir bölümü aşağıdakileri içerebilir:

• Tam kan sayımı (TKS) – artmış lökosit sayısı infeksiyonu gösterebilmektedir.
• Kompleman - C3 düzeyleri yükselebilir.
• İdrar, balgam veya BOS kültür sonuçlarının pozitif çıkması kana yayılmış olası bir enfeksiyon kaynağını gösterir.

Sepsis, bakteriler veya maya mantarlarının vücuda yayılmış olduğu anlamı taşıdığı için hasta birçok farklı hastalık bulgu ve belirtilerini gösterebilir. Bağışıklık sistemi infeksiyonu yenmek için uğraşmakta ve insanı hastalandırabilen bakterileri öldürmek için birçok faktör üretmektedir. Septisemi kan basıncında hızlı bir düşüşe (şok), kalp atımlarının hızlanmasına, beyin, kalp ve bebeklere gelen kan akımının azalmasına ve yine kan pıhtılaşma faktörlerini olumsuz etkileyerek yaygın kanamalara yol açan yaygın damar içi pıhtılaşmaya neden olabilmektedir. Kandaki bakteriler eklemlere yayılarak septik artritede sebebiyet verebilmektedir.

ABD besin ve İlaç Dairesi (US Food and Drug Administration) 2008 Ocağında kanda metisiline- dirençli Staphylcoccus aureus (MRSA) bakterisini saptayabilen hızlı bir teste onay vermiştir. MRSA tipik olarak tedavisi zor bir bakteri olup hızlı bir testle kanda mevcut MRSA'nın belirlenmesi tedaviyi kolaylaştırabilmektedir.

Soruna neden olan bakterilerin hepsinin kökünü kazımak önemlidir. Bazı infeksiyonlar için birkaç haftalık tedavi gereklidir. İyileşmesi için haftalarca antibiyotik tedavisine gerek duyulan endokarditiniz varsa bu tespit özellikle doğrudur.