Kemik iliğinde bulunan kan hücrelerinin tipi, miktarı ve olgunlaşma düzeylerini, kemik iliğinin bağsı yapısını değerlendirmek ve bazen daha spesifik testler için kemik iliği numunesi toplamak için bu test yapılır.
Kemik İliği Aspirasyonu ve Biyopsisi
Hasta belirgin bir nedeni olmadan anemik ise ve/veya kan hücresi üretimini etkileyebilen bir rahatsızlığı veya kanseri varsa, özellikle bağışıklık sisteminiz baskılanmışsa doktorunuz nedeni bilinmeyen ateşli durumu araştırmak için bu testi isteyebilir
Esasen kalça kemiğinden (pelvis), bazen erişkinlerde göğüs kemiğinden (sternum) veya bebeklerde kaval kemiğinden (tibia) alınan bir kemik iliği numunesi kullanılır.
Hayır. Test için hazırlık yapmak gerekmemektedir.
-
Nasıl kullanılır?
Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyon işlemi, kan hücresi üretim durumu hakkında bilgiler sağlamaktadır. Rutin olarak istenmemektedir. Gerçekten insanların büyük bir çoğunluğu hiçbir zaman bu testten geçmeyecektir. Kan hücresi üretiminin değerlendirmesine, lösemiye ve kemik iliği bozukluğunun tanısını koymaya, kemik iliğine yayılmış çeşitli kanser tiplerinin evrelendirmesine, ağır anemide azalmış eritrosit yapımı, artmış eritrosit kaybı, anormal eritrosit üretimi ve/veya vitamin veya mineral eksikliği veya aşırılığına mı bağlı olduğunun belirlenmesine yardımcı olmak için kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi istenebilir. Kemik iliğini etkileyen rahatsızlıklar, hücrelerin sayısı, karışım ve olgunlaşmasını ve bağsı (fibröz) yapıyı etkileyebilmektedir.
Hastada nedeni bilinmeyen ateş varlığında mantarlar, bakteriler veya mikobakteriler (tüberküloza neden olan) gibi mikroorganizmaları belirlemek için bir kemik iliği numunesi değerlendiirlebilir ve kültürü yapılabilir. Hastada bir kromozom anormalliği ve /veya kemik iliğinde demirin birikmesine neden olabilien demir depolanmasıyla ilişkili bir bozukluk olduğundan kuşkulanıldığında da ilave kemik iliği testi istenebilir.
Birey kanser tedavisi gördüğünde tedaviye yanıtı değerlendirmek, baskılanmış kemik iliği fonksiyonunu normale dönmeye başlayıp başlamadığını belirlemek için bir kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi istenebilir.
Kemik iliği aspirasyonu /biyopsisiyle birlikte sıklıkla tam kan sayımı (TKS) ve retikülosit sayımı istenir. Kemik iliğinde hücre üretiminin değerlendirilmesine yardımcı olmak ve o anda kandaki hücre sayısıyla karşılaştırmak için bu sonuçlardan yararlanılır.
-
Ne zaman istenir?
Aşağıdaki hastalıklardan birinden kuşkulanıldığında tanısal bir prosedür olarak kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi istenebilir:
- Aplastik Anemi
- Akut Lösemi
- Miyelodisplastik Sendrom
- Kronik Miyelojen Lösemi
- Miyelofibroz ve Esansiyel Trombositemi
- Multipl Myelom
- Ağır trombositopeni ve/veya anemi ve/veya nötropeni
Kanserleri evrelendirirken istenebilir. Evrelendirme, kanserin ne kadar uzağa yayıldığı ve hangi organların tutulduğunun dikkatle incelenmesi ve sınıflandırmasıdır. Bu kanserler aşağıdakileri içerebilir:
- Hodgkin ve Hodgkin-dışı lenfomalar
- Küçük hücreli akciğer karsinomu (artık sıklıkla uygulanmıyor))
Bazı olgularda kültür yapmak için istenebilir:
- HIV/AIDS’de veya başka bağışıklık sistemi risk altındaki hastalarda
- Bruselloz veya Tifo Ateşi gibi bulaşıcı hastalıkları olduğundan kuşkulanılan hastalarda
Kanser tedavisi gören hastada kemik iliği işlevlerinin baskılanıp baskılanmadığı ve baskılanmışsa işlevleri geri döndüğü zaman belli aralarla kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonu istenebilir.
-
Test sonucu ne anlama gelir?
Kemik iliği biyopsisi ve aspirasyonuyla doktorunuz, bulunan hücrelerin normal şekil ve miktarlarda olup olmadığını, mevcut hücrelerin orada olmaması gereken hücrelerden olup olmadıklarını ve nelerin eksik olduğunu belirlemektedir.
Kemik iliği numunelerini değerlendiren patolog veya hematoloğun eğitim ve uzmanlık derecesi kemik iliği ipuçlarını sınıflandırmasına ve kemik iliği içinde olan biteni belirlemesine olanak tanır. Olguların çoğunda bu bilgiler bir tanıyı doğrulayabildiği veya dışlayabildiği gibi ileri araştırma gerekliliğine de işaret edebilir. Örneğin, kanda eritrositlerin (RBC’ler) sayısında azalma, retikülositlerin sayısında artış olduğu halde eritrosit yapımının normal, ancak sayılarının artmış olduğu görünüyorsa, doktor kemik iliğinde eritrosit üretiminin, eritrosit talebini karşılamak için uygun biçimde artmış olduğunu bilir. Yine de doktor bu talebin nedenini bilmemektedir. Bazen mide-bağırsak yolundaki kanamalarda oluşabildiği gibi eritrosit kaybı veya yapay kalp kapakçığında oluştuğu gibi akut veya kronik eritrosit yıkımına bağlı olabilmektedir.
Az sayıda eritrositi olan ve retikülositlerinde hiçbir artış olmayan hastada kemik iliğinde eritrosit yapımının baskılandığı aplastik anemi olabilir. Kemik iliğinin değerlendirilmesi bu durumu doğrulayabilirse de mutlaka doktora nedenin, kemik iliği bozukluğu, radyasyon, belli bazı kimyasal maddelere maruz kalma, kanser, kanser tedavisi veya bir tüberküloz enfeksiyonuna bağlı olup olmadığını söyleyemez.
Anormal hücrelerin varlığı, spesifik kanserler veya Gaucher hastalığında bulunan Gaucher hücresi veya Niemann-Pick hastalığında saptanan lipitle dolu köpüksü Niemann-Pick hücresi gibi anormal hücrelerin karakteristik belirtisi olabilir.
Kemik iliğinde multipl miyelomda olduğu gibi hücre kitleleri ve hücre üretimini destekleyen bağsı yapıda değişiklikler veya artışlar oluşabilir.
Doktorunuz, kemik iliği değerlendirmesinden elde ettiği bilgileri klinik muayene, kan testleri, görüntüleme taramaları ve radyografiler gibi diğer çeşitli tetkiklerden gelen bilgilerle birleştirerek tanıya varır. Bu yaklaşım basit bir süreç veya karmaşık bir tanısal bilmece haline dönüşebilir. Hastalar kemik iliği biyopsisi ve/veya aspirasyonu öncesi ve sonrasında doktorlarıyla konuşarak, kuşkularını ileterek, değerlendirmeden ne gibi bilgiler elde etmeyi umduğunu ve ne gibi izlem testlerinin gerekli olabildiğini sorarak bu sürece katılmalıdır.
-
Bilmem gereken başka bir şey var mı?
Nadiren kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi komplikasyonlara neden olmakla birlikte bazı hastalarda numunenin alındığı bölgede aşırı kanamalar oluşabilmekte veya enfeksiyon gelişebilmektedir. Hastalar işlemden önce doktora mevcut alerjileri, almakta oldukları ilaçlar ve takviyeler hakkında bilgi vermeli, işlem yerinde kalıcı veya yayılan kızarıklık veya kanama, ateş veya giderek artan ağrı olduğunda hemen doktorlarıyla temasa geçmelidir.
-
Kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi için uyutulacak mıyım?
-
Kemik iliği aspirasyonu ve/veya biyopsisi bağış için kemik iliği alınması arasında fark var mıdır?
Numune alma süreci benzerlik göstermesine karşın kemik iliği vericisi kemik iliği bağışı yapmadan önce sağlıklı ve bağışladığı kemik iliği numunesinin alıcınınkiyle uyuşacağından emin olmak için fiziksel muayenesi yapılır ve kan testlerinden geçer. Steril koşullar altında daha büyük miktarda kemik iliğinin elde edilmesi gerektiğinden vericiye genellikle numune alınırken genel anestezi verilir. Numune daha sonra işlenir, filtre edilir ve bir toplardamar içinden alıcıya verilir. Vericinin numunesi içindeki kök hücreleri kan dolaşımı yoluyla kemik iliğine gider ve her şey iyi giderse eritrositleri, lökositleri ve trombositleri üretmeye başlarlar.