Diğer adları
Kan kreatinini
Serum kreatinini
İdrar kreatinini
Resmi adı
Kreatinin
Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 9 Kasım 2017.
Bir Bakışta
Niçin Testi Yaptıracaksınız?

Böbreklerinizin normal çalışıp çalışmadığını belirlemek ve böbrek hastalığı tedavisini izlemek için bu test yapılır.

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?

Doktorunuz rutin olarak kapsamlı veya temel metabolik panelin bir kısım testleri sonucu böbrek işlev bozukluğunuz olduğundan kuşkulanıyorsa; böbreklerinizi olumsuz etkileyebilen ve/veya böbrek bozukluğuyla kötüleşen akut veya kronik rahatsızlığınız varsa; belli ilaçlar almaktaysanız, böbrek hastalığı veya fonksiyon bozukluğu açısından verilen tedaviyi takip için bu test yapılır.  

Gerekli Numune Nedir?

Bir kol damarınızdan alınan kan numunesi ve/veya 24 saatlik idrar numunesi kullanılır.

Test için Hazırlık Gerekir mi?

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Ne test edilmektedir?

Bu test kan ve idrarınızdaki kreatinin miktarını ölçmektedir. Kreatinin kaslarınızda kreatin denilen bir bileşiğin parçalanması sonucu oluşan bir atık üründür. Kreatin, kaslarınızı kasmanız için gereken enerjiyi temin eder. Hem kreatin hem de kreatinin vücudunuz tarafından oldukça sabit oranda üretilir. Kreatininin hemen hemen hepsi böbrekler tarafından atıldığından kan düzeyleri böbreklerimizin ne kadar iyi çalıştığının bir göstergesidir. Üretilen miktar kişinin cüssesine ve kas kitlesine bağlıdır. Bu nedenle kadınlar ve çocuklara göre kreatinin düzeyleri erkeklerde biraz daha yüksek olacaktır.

Kreatinin klirensini hesaplamak için kan kreatinini ve 24 saatlik idrarda kreatinin testi kullanılabilir.

Test için numune nasıl toplanır?

Bir kolunuzdaki damardan kan numunesi alınabilir. Kan numunesi vermekten başka tam bir 24 saatlik idrar numunesivermeniz istenebilir.  Doktorunuz veya laboratuvar size geniş bir kap verecek ve idrar numunesinin uygun biçimde toplama yöntemini söyleyecektir. Tipik olarak sabah uyandıktan sonra idrar toplamaya ve mesanenizi boşaltmaya başlayacaksınız. Bu ilk sabahki idrar toplanmayacak, daha sonra işeme saatini de yazarak 24 saatlik idrar toplamaya başlayacaksınız. Ertesi gün aynı saate kadar çıkardığınız idrarın hepsini saklayacaksınız.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?

Test için hazırlık yapılması gerekmemektedir.

Daha fazlası için
See Less
Sık Sorulan Sorular
  • Nasıl kullanılır?

    Böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için BUN (üre azotu) testiyle birlikte kreatinin testi de kullanılmaktadır. Her ikisi de sıklıkla başlıca organların fonksiyonlarını değerlendirmek için uygulanan test grupları olan temel veya kapsamlı metabolik panelin  (BMP veya KMP) bir bölümü olarak istenmektedir. Rutin fizik muayene sırasında sağlıklı kişileri taramak, acil servis ve/veya hastanede akut veya kronik hastaların değerlendirilmesine yardımcı olmak için BMP veya KMP testlerinden yararlanılmaktadır. Kreatinin ve BUN testleri sonuçlarının anormal olduğu saptanırsa veya diyabet gibi böbrekleri olumsuz etkilediği bilinen bir hastalığınız varsa böbreklerdeki işlev bozukluğunun seyrini ve tedavi etkinliğini takip için bu iki test kullanılabilmektedir. Böbreklere zarar verebilen ilaçların kullanılmasını gerektirebilen BT (bilgisayarlı tomografi) taraması gibi işlemlerden önce böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek içinj kan kreatinini ve  BUN testleri istenebilmektedir.

    Kreatinin klirensini hesaplamak için kan ve idrar kreatinin düzeylerinin bir kombinasyonu kullanılabilir. Bu test böbreklerinizin kanınızdan kreatinin gibi küçük molekülleri ne kadar etkili biçimde süzdüğünün ölçümünü vermektedir.

    Bir düzeltme faktörü olarak diğer değişik idrar testleriyle birlikte idrar kreatinin testinden de yararlanılabilir. Oldukça sabir biğr hızda üretildiği ve atıldığı için idrar kreatinin miktarı ölçülen başka bir maddeyle karşılaştırılabilir. Örnek vermek gerekirse idrar protein/kreatinin oranını  (UP/CR) hesaplamak için kreatinin proteinle birlikte ölçülür. Mikroalbümin/kreatinin oranını (albümin/kreatinin oranı, ACR olarak da bilinir)  hesaplamak için mikroalbumin ile birlikte kreatinin de ölçülür. Hem böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek hem de başka idrar yolu hastalıklarını belirlemek için bu testler kullanılmaktadır..

    Böbrek hasarının kanıtlarını araştırmak için bir tarama testi olan tahmini glomerüler filtrasyon hızını (eGFR) hesaplamak için yaşınız, kilonuz ve cinsiyetinize göre) serum kreatinin ölçümleri de kullanılmaktadır

  • Ne zaman istenir?

    Bir sağlık muayenesi sırasında rutin olarak kapsamlı veya temel metabolik panelin bir bileşeni olan kreatinin istenebilir. Özgün olmayan sağlık sorunlarınız olduğunda, şiddetli bir rahatsızlık geçirmekteyseniz veya doktorunuz böbreklerinizin iyi çalışmadığından kuşkulandığında kreatinin testi istenebilir. Böbrek işlev bozukluğunun bazı bulgular ve belirtileri aşağıdakileri içerir:

    • Yorgunluk, konsantrasyon kaybı, iştahsızlık veya uyku sorunları
    • Özellikle yüzde gözler, el bilekleri, karın, uyluklar veya ayak bilekleri çevresinde şişlik ve kabarıklık
    • Köpüklü, kanlı veya kahverengi idrar
    • İdrar miktarında azalma
    • İİdrar yapma sorunları örn:idrar yaparken yanma hissi veya idrar sırasında anormal akıntı veya özellikle geceleyin idrar sıklığında değişiklik
    • Böbreklerin bulunduğu bölgenin yakınında sırt ortasında, yanlarda, kaburgaların altında ağrı
    • Yüksek kan basıncı

    Böbreklerinizin hasta olduğu biliniyor veya böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilen veya böbrek bozukluğuyla alevlenebilen bir hastalığınız varsa düzenli aralıklarla BUN testi ve mikroalbumin testiyle birlikte kanda kreatinin testi de istenebilir. BT taraması planlandığında, tedavilerin etkinliğini izlemek için diyaliz öncesi ve sonrası, belli bazı ilaç tedavilerinden önce veya bu tedaviler sırasında BUN ve kreatinin istenebilir.

     

  • Test sonucu ne anlama gelir?

    Kanda artmış kreatinin düzeyleri böbrek fonksiyonlarını olumsuz etkileyen hastalıklar ve rahatsızlıkları düşündürmektedir. Bu rahatsızlıklar aşağıdakileri içerebilir:

    • Örneğin enfeksiyon veya otoimmün hastalıkların neden olduğu böbreklerin kan damarlarının zedelenmesi veya şişmesi (glomerülonefrit)
    • Böbreklerin enfeksiyonları (piyelonefrit)
    • Böbreklerin tübül hücrelerinde örneğin ilaçlar veya toksinler nedeniyle ölümü (akut tübüler nekroz)
    • Prostat hastalığı, böbrek taşı ve idrar yolu tıkanıklığına yol açan diğer nedenler
    • Şok, dehidratasyon (sussuz kalma),  konjestif kalp yetmezliği, ateroskleroz veya diyabet komplikasyonları nedeniyle böbreklere gelen kan akımında azalma

    Kas yaralanması sonucu geçici olarak kan kreatinin düzeyleri geçici olarak yükselebilir. Genellikle gebelik sırasında hafifçe azalabilir.

    Düşük kan kreatinin düzeyleri sık görülmediği gibi genellikle kaygı nedeni değildir. Kas kitlesinin azalmasına yol açan rahatsızlıklarda da görülebilirler.

    Kan kreatinin düzeyleri, kreatinin klirens testi ve 24  saatlik idrar kreatinin düzeyleri birlikte değerlendirilir.

    Rastgele zamanlarda alınan idrar numunelerinde kreatinin ölçümlerinin standart referans aralıkları bulunmamaktadır. Genellikle diğer testlerle (örn: mikroalbumin testi ve idrarda protein testi) birlikte idrarda ölçülen diğer maddelerin referans değerlerine göre değerlendirilirler.  

  • Bilmem gereken başka bir şey var mı?

    Aminoglikozitler (vankomisin, gentamisin) gibi ilaçlar böbrek hasarına neden olabildiğinden kreatinin düzeyleri izlenir. Sefalosporinler (sefoksitin) benzeri ilaçlar böbrek hasarını yansıtmaksızın kreatinin düzeylerini yükseltebilmektedir.

  • Egzersiz kreatinin düzeylerimi etkileyecek mi?

    Genellikle orta derecede egzersiz kreatinin düzeylerinizi etkilemeyecektir. Egzersize ve kas kitlesini genişletmeye devam ettiğinizde kreatinin düzeylerini anormal düzeylerde olmamakla birlikte biraz yükselebilir.

  • Diyet kreatinin düzeylerini nasıl etkilemektedir?

    Genellikle kreatinin düzeyleri normal bir diyetle değişmeyecektir. Et içeriği çok zengin diyetlerle beslenenlerde kreatinin düzeyleri % 10-30 daha yüksek olabilmektedir.

  • Kreatin nedir? Kreatin alırsam kreatinin düzeylerim yükselecek mi ?

    Kreatin, karaciğerde üretilir ve daha sonra kas hareketleri için enerji kaynağı olarak kullanılmak üzere kaslarınıza aktarılır. Kas içindeyken kreatinin bir bölümü kendiliğinden kreatinine dönüştürülür. Hem kreatin hem de kreatinin düzeyleri kas kitlesine bağımlı olduğundan erkeklerde düzeyler genellikle kadınlardan daha yüksektir. Kreatin alırsanız kreatinin düzeyleri kreatin katkısı almadığınız zamana göre daha yüksek olabilir. Laboratuvar sonuçlarınızın değerlendirilmesine yardımcı olması için doktorunuza aldığınız diyet katkılarının tümünden söz etmelisiniz.

  • Kreatinin düzeyleri yaşla birlikte değişmekte midir?

    Kreatinin düzeyleri hem kas kitlesi hem de böbrek fonksiyonlarına bağlıdır. Yaşlandıkça kas kitleniz azalmasına rağmen böbrekler daha düşük etkinlikle çalışma eğilimindedir. Net sonuç olarak yaşlandıkça kan kreatinin düzeylerinizde çok fazla değişiklik olmamaktadır.

  • BUN/Kreatinin oranı nedir ?

    Doktorunuz, BUN ve kreatinin düzeylerinin yükselmesinin nedenlerini belirlemeye yardımcı olmak için kişinin BUN ile kan kreatinini arasındaki oranı araştıracaktır. BUN/kreatinin oranı genellikle 10:1 ila 20:1 arasındadır. Artmış bir oran konjestif kalp yetmezliği veya dehidratasyon (susuz kalma) durumlarında olduğu gibi böbreklere giden kan akımında azalmaya neden olan rahatsızlıklarda görülebilmektedir. Ayrıca, protein yüksekliğinde, mide-bağırsak yolu kanamalarında veya diyette protein miktarı artmışsa oranın arttığı görülebilir. Karaciğer hastalığında (üre oluşumunda azalmaya bağlı) ve beslenme bozukluğunda oran azalabilmektedir.

Daha fazlası için Sık Sorulan Sorular See Less Sık Sorulan Sorular
Kaynakça

 

 

(Update: 10/22/2007) MedlinePlus Medical Encyclopedia. Creatinine, Serum. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003475.htm. Accessed November 2008.

(Update: 10/22/2007) MedlinePlus Medical Encyclopedia. Creatinine, Urine. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003610.htm. Accessed November 2008.

(Update: 9/4/2007) MedlinePlus Medical Encyclopedia. Creatinine clearance. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003611.htm. Accessed November 2008.

Clarke, W. and Dufour, D. R., Editors (2006). Contemporary Practice in Clinical Chemistry, AACC Press, Washington, DC. Pp. 311-312.

National Kidney Foundation. Chronic Kidney Disease. Available online at http://www.kidney.org/kidneyDisease/ckd/index.cfm#whatare through http://www.kidney.org. Accessed January 2009.

Pagana K, Pagana T. Mosby's Manual of Diagnostic and Laboratory Tests. 3rd Edition, St. Louis: Mosby Elsevier; 2006 Pp. 206-209.

Daha önceki gözden geçirmede kullanılan kaynaklar

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (2001). Mosby’s Diagnostic and Laboratory Test Reference 5th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO.

(2002 March). Medical Tests of Kidney Function. National Kidney and Urologic Diseases Information Clearinghouse, NIH Publication No. 02–4623 [On-line information]. Available online at http://kidney.niddk.nih.gov/kudiseases/pubs/kidneytests/index.htm through http://kidney.niddk.nih.gov.

Esson, M. and Schrier, R. (2002). Diagnosis and Treatment of Acute Tubular Necrosis. Ann Intern Med 2002;137:744-752 [On-line journal]. PDF available for download at http://www.annals.org/cgi/reprint/137/9/744.pdf through http://www.annals.org.

Agha, Irfan (2004 February 11, Updated). Creatinine – serum. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003475.htm.

Agha, Irfan (2004 February 11, Updated). Creatinine – urine. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003610.htm.

Agha, Irfan (2004 February 11, Updated). Creatinine clearance. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003611.htm.

Agha, Irfan (2003 August 7, Updated). BUN. MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003474.htm.

Agrawal, M. and Swartz, R. (2000 April 1). Acute Renal Failure. American Family Physician [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20000401/2077.html through http://www.aafp.org.

Nissl, J. (2004 September 20, Updated). Creatinine and Creatinine Clearance WebMD [On-line information]. Available online at http://my.webmd.com/hw/kidney_failure/hw4322.asp through http://my.webmd.com.

Physician’s Reference Laboratory: Kidney Function Panel. Available online at http://www.prlnet.com/Kidney.htm through http://www.prlnet.com.

Daha fazlası için
See Less