Mantar Testleri

Bir mantar enfeksiyonunu belirleme ve tanı koymaya, tedaviyi yönlendirmeye ve/veya bazen tedavinin etkinliğini izlemeye yardımcı olmak için mantar testleri kullanılır. Var olan birçok yüzeyel deri ve maya mantarı enfeksiyonunu belirlemek  için hastanın klinik muayenesi ve numunenin incelenmesi yeterli olabilmektedir. Her zaman spesifik mikrop tanımlanamaz. Doktorun elinde birkaç topikal ve oral mantar tedavi seçeneği mevcut olup seçimini (seçimlerini) uygulama kılavuzları ve deneyimine dayandırır.

İnatçı mantar enfeksiyonlarına neden olan , daha derin dokuların içine nüfuz eden, akciğerleri etkileyen spesifik mantarları  belirlemek için mantar kültürleri kullanılır.  Birçok mantar yavaş çoğalır. O mantarları elde etmek için kullanılan  besiyeri tipik olarak  bakterilerin çoğalmasını engellemekte olup birkaç hafta mantarların üremesini desteklemesi gerekir. Hangi mantar ilacının en iyi tedavi olduğunu belirlemek için bir kültür ortamından izole edilen mantarlarla  duyarlılık testi yapılır.

Hastanın halen veya yakın zamanda spesifik bir mantar enfeksiyonunun olup olmadığını belirlemek için kanda mantar antijenleri ve  antikorları test edilebilir. Bu testlerle mantar kültürlerine göre daha çabuk sonuç alınmasına rağmen yalnızca spesifik bir mantar türünü test ettiklerinden doktor hangi mantar türünü test edeceğini bilmelidir. Birçok kişide etkene önceden maruz kalınması nedeniyle mantar antikorları mevcut olduğundan tek bir antikor testi halihazır enfeksiyonun varlığını doğrulamayabilir. Antikor düzeylerinin (titreleri) değişip değişmediğini anlamak için akut dönemde ve derlenme döneminde antikor testleri istenir. Sonuçların değerlendirilmesi birkaç hafta sürebilir.

Doktor  hastada mantar enfeksiyonu olduğundan kuşkulandığında mantar testleri ister.  Tedavinin etkinliğini değerlendirmek için tedavi sonrasında ve tedavi sırasında bu testler de istenebilir. Bazı hastalarda enfeksiyon nüksünü izlemek için mantar testleri istenebilir. Mantar ve/veya virüslerin neden olduğu enfeksiyonların birçok belirti ve bulgusu benzerdir. Bu nedenle hastalığın etkeni belli olmadığında sıklıkla mantar testleri istenir.

Deri, tırnaklar veya mukozaları ilgilendiren bulgular ortaya çıktığı takdirde: yüzeyel enfeksiyonlar için testler istenebilir. Örneğin:

• Kaşıntılı, kırmızı renkte, kabuklu deri alanları
• Kalınlaşmış, kırılgan ve/veya şekl bozukluğuna uğramış tırnaklar
• Ağız içinde beyaz lekeler (pamukçuk)
• Vajinal kaşıntı ve akıntı (maya mantarı enfeksiyonu)

Derin ve sistemik mantar enfeksiyonları etkilenmiş vücut bölümüne göre çeşitli bulgulara neden olabilmektedir.Bazı örnekler:

• Akciğer enfeksiyonlartı öksürük, ateş, kas ağrıları, baş ağrıları ve döküntüler gibi soğuk algınlığına benzer bulgulara yol açabilmektedir.
• Kan enfeksiyonları (septisemi) üşüme-titremke, ateş, bulantı, hızlı kalp atımlarına neden olabilmektedir.
•  Merkezi sinir sistemi (MSS) enfeksiyonları (menenjit) ağır inatçı baş ağrısı, ense sertliği ve ışığa hassasiyete neden olabilmektedir.

Yüzeyel Enfeksiyonlar

Birçok mantar enfeksiyonuna fizik muayeneye dayanarak tanı konmaktadır. Genel bulgularailaveten birçok deri enfeksiyonunun vücudun tipik yerleşimlerinde (ayak parmakları arasında atlet ayağı gibi) karakteristik belirtileri (enfekte tırnakların görünümü) vardır. Bir klinik değerlendirme doktora hangi mikroskopik hastalık etkeninin mantar enfeksiyonunaq neden olduğu söyleyemez.  Birkaç laboratuvar testi bir mantar enfeksiyonunu saptayabilme,  doğrulayabilme ve tedaviyi yönlendirebilmede  yararlı olabilir  Örneğin:

Yüzeyel Mantar Enfeksiyonları

Derin ve Sistemik Enfeksiyonlar

İnatçı derin veya sistemik enfeksiyonlarda olduğu gibi daha kesin bir tanıya gerek duyulduğunda, hangi mantarın enfeksiyona neden olduğunu ve en iyi biçimde nasıl tedavi edilebildiğini anlamak amacıyla daha kapsamlı testlere ihtiyaç duyulabilir. Bu genellikle yukarıda ve aşağıda belirtilen testlerin bir kombinasyonunu içerir.

Sistemik Mantar Enfeksiyon Testleri

Bir KOH yayma preparatında veya beyaz Calcofluor boyasıyla mantar bileşenleri tanımlanırsa numunede bir mantar mevcut demektir. Bu mantar hastanın geçirmekte olduğu hastalık belirtilerine neden olabilir veya derinin zararsız bir koloni oluşturan mantarı olarak varlığını sürdürebilir.. Bir mantar kültüründe birden fazla mikroskopik canlının varlığı çok sayıda hastalık etkenine (patojenler) veya patojenlerle normal floranın karışımına işaret edebilir. Kültürde yalnızca normal flora varsa enfeksiyon  fırsatçı bir mantarla  (normal floranın bir bölümü) ilişkili veya  numunede mevcut patojen atlanmış olabilir. Ayrıca hastalık başka bir nedene bağlı olabilir.

Antijen testi pozitifse tanımlanmış mantarın o kişideki enfeksiyonun etkeni olması mümkündür. Tek bir serum numunesindeki pozitif antikor testi belli bir mantara maruz kalındığını gösterebilirse de ne zaman maruz kalındığını belirtemez. akut ve derlenme dönemlerinde ölçülen  iki serum numunesinde  yükselen antikor düzeyleri aktif veya yakın zamanlı mantar enfeksiyonuna işaret edebilir. Bağışıklık sistemleri risk altındaki bazı enfekte hastalarda antikor konsantrasyonları beklenenden daha düşük düzeylerde olabilir.

Numunede herhangi bir mantar türü saptanamamışsa hastada ya bir mantar enfeksiyonu yoktur veya numuneden bir hastalık etkeni izole edilip test edilmesinde başarılı olunamamıştır.

Mantar enfeksiyonları sıklıkla başka bakterilergibi başka mikroplara bağlı enfeksiyonlardan ayırt edilmelidir. Bazı olgularda bir enfeksiyonda hem bakteriler hem de mantarlar mevcut olabilir. Diğer nedenleri tanımlamak veya dışlamak için kullanılabilen testler:

• Gram boyaması – Mikroskopik olarak bir numunedeki bakteriler ve/veya mantarları saptamak için hızlı test uygulanır.
• Bakteri kültürü – Bir bakteriyel enfeksiyonu dışlamak veya eşlik eden bir bakteriyel enfeksiyon olup olmadığını belirlemek için kullanılır.
• ARB yayma preparatı ve kültürü –  Tüberküloz  gibi bir mikobakteri enfeksiyonundan kuşkulanıldığında bu test istenir.
• Kan kültürü – Kan zehirlenmesinden (septisemi) kuşkulanıldığında uygulanır.

Mantarlar, kamuya ait yüzme havuzları ve jimnastik dolapları, terli ayakkabılar, sıkı giysiler ve deri kıvrımları gibi nemli ortamlarda yaşarlar. Doğrudan teması kısıtlayan sandaletler giyerek, sık sık çorap değiştirerek, ayakkabıları kurutarak ve vücudun nemli bölgelerini temiz ve kuru tutarak derinin mantar enfeksiyonları en alt düzeye indirebilir.

Bazı mantarlar farklı coğrafik bölgelerde bulunur. Kazılarda veya mağara gezintilerinde bulunuyorsanız mantar sporlarına maruz kalmış olabilirsiniz. Yakın zamanda yolculuk yapmış olsanız bile bu tespit doğru olabilir. Bazı mantarların neden olduğu akciğer enfeksiyonları maruziyetten aylar hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir (bu konuda daha fazla bilgi için bkz (Yolcuların Hastalıkları)