Diğer adları
Protrombin Zamanı, Pro Time, Protime
Resmi adı
Protrombin Zamanı ve Uluslararası Düzeltme Oranı
Bu makalenin en son gözden geçirilme tarihi
Bu makalenin en son değiştirilme tarihi 10 Ocak 2020.
Bir Bakışta
Niçin Testi Yaptıracaksınız?

Kanın pıhtılaşmasını önlemek amacıyla kan sulandırıcı tedavilerin (anti-koagülanlar) ne kadar etkili olduğunu kontrol etmek; bir kanama hastalığını belirlemek ve tanısını koymaya yardımcı olmak

Ne Zaman Testi Yaptıracaksınız?

Bir anti-koagülan ilaç kullanıyorsanız ya da doktorunuz sizde bir kanama hastalığı olduğundan şüphe ettiği zaman bu testi ister.

Gerekli Numune Nedir?

Kolunuzdaki venden alınan kan örneğinden; bazende parmak ucundan kan alınır

Test için Hazırlık Gerekir mi?

Hayır gerekli değildir ancak antikoagülan tedavi alanlarda günlük dozu almadan önce örnek alınmalıdır.

Ne test edilmektedir?

Protrombin zamanı (PT) testi bir kan örneğinde bir pıhtının ne kadar sürede oluştuğunu ölçer. Vücutta pıhtılaşma süreci koagülasyon ya da “pıhtılaşma” faktörlerinin bir pıhtı oluşturmak suretiyle sırayla aktive olduğu koagülasyon dizisi adı verilen bir dizi kimyasal reaksiyonu içerir. Protrombin karaciğer tarafından oluşturulan koagulasyon faktörlerinden birisidir. Dizilimdeki en son basamaklardan birisi protrombin’in (faktör II) trombine dönüştürülmesidir. PT testinde faktör I (fibrinojen), II (Protrombin), V, VII ve X gibi dış kaynaklı ve ortak koagülasyon dizisi yollarını içeren koagülasyon faktörlerinin entegre fonksiyonu araştırılır. Vücudun makul bir süre içinde pıhtı oluşturma kabiliyetini incelenir ve bu faktörlerden birisi eksik olduğu takdirde, PT uzayacaktır.

PT testi genellikle saniyelerle ölçülür, sağlıklı kişilerdeki değerlerle karşılaştırma yapılır. Çünkü PT testini yapmak üzere kullanılan reaktifler her laboratuvarda farklıdır ve aynı laboratuvarda zaman içinde değişiklik gösterebilir, bu bakımdan normal değerler farklı olacaktır. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve dünyadaki sonuçları standardize etmek amacıyla, Dünya Sağlık Örgütü’nde (WHO) görevli bir komite, kan sulandırıcı ilaç olan warfarin (kumadin) alan kişilerde PT testi ile Uluslararası Düzeltme Oranı (INR)’nın kullanılmasını geliştirmiş ve tavsiye etmiştir. INR, PT reaktiflerindeki değişiklikleri ayarlayan bir hesaplama şeklidir ve farklı laboratuvarlardan elde edilen sonuçların karşılaştırılmasını sağlar. Birçok laboratuvarda günümüzde hem PT, hem de INR değerleri rapor edilmektedir. Ancak, INR kan sulandırıcı tedavi almayan hastalarda PT değerlendirilmesi amacıyla kullanılmamalıdır.

Test için numune nasıl toplanır?

Kolunuzdaki bir damardan enjektör yardımıyla bir kan örneği elde edilir veya bazen parmak ucundan alınır.

Numunenin kalitesinden emin olmak için herhangi bir test hazırlığına gerek var mı?

Test hazırlığına gerek yok. Eğer antikoagulan tedavi alıyorsa günlük doz alınmadan önce örnek alınmalıdır.

Daha fazlası için
See Less
Sık Sorulan Sorular
  • Nasıl kullanılır?

    Protrombin zamanı (PT) kanın uygun şekilde pıhtılaşma kabiliyetini değerlendirdiğinden dolayı, kanama tanısını koymaya yardımcı olmak amacıyla kullanılabilir. Bu amaçla kullanıldığı zaman, diğer tüm koagülasyon faktörlerinin fonksiyonlarınıda araştırmak için PTT ile birlikte kullanılmaktadır. Bazen test, cerrahi işlemlerden önce tanısı önceden koyulmamış kanama problemleri bakımından hastaları taramak amacıyla da kullanılabilir.

    Uluslararası Düzeltme Oranı (INR), warfarin (kumadin) gibi kan sulandırıcı ilaçların etkinliğini izlemek amacıyla kullanılır. Bu anti-koagülan ilaçlar, kan pıhtısı oluşmasını önlemeye yararlar. İnatçı uygun olmayan kan pıhtılaşması görülen hastalarda uzun süreli tedavi amacıyla reçete edilirler. Bu grup; kalp krizleri, inme ve derin ven trombozu (DVT) geçiren hastaları kapsar. anti-koagülan tedavi, artifisyel kalp kapakçığı takılan hastalarda koruyucu amaçlı ve diz takviyesi gibi ameliyat geçiren hastalarda ise kısa süreyle uygulanabilir. Pıhtılaşmanın önlenmesi ve aşırı kanama riski arasında bir denge sağlamak amacıyla ilaçların çok dikkatle izlenmesi gerekir.

  • Ne zaman istenir?

    Bir anti-koagülan ilaç alıyorsanız, doktorunuz reçete ettiği tedavinin uygun olup olmadığını ve PT/INR’nin uygun şekilde uzayıp uzamadığını araştırmak amacıyla PT/INR düzeylerinizi kontrol edecektir. Testi yaptırmak için düzenli bir zaman sıklığı yoktur. Doktorunuz istenilen etkiyi ilacın yarattığından emin olacak sıklıkta bu testi yaptırmanızı isteyecektir – aşırı kanama ya da kızarıklıklara neden olmayacak şekilde bir tedavi aralığında pıhtılaşma süresinin artması beklenir.

    Burun kanamaları, kanayan diş etleri, kızarıklıklar, ağır adet kanamaları, dışkı veya idrarda kanamalar, artrit tipi-semptomlar (eklemlerde kanamalar olması nedeniyle), görme kaybı ve kronik anemi gibi kanama hastalığının semptomları ya da işaretleri görülen hastalarda anti-koagülan ilaçları kullanmıyorsa da PT istenebilir.

    Bazen PT, bir hastaya cerrahi gibi kapsamlı bir tıbbi işlem uygulandığı zaman normal bir pıhtılaşma seyrinden emin olmak amacıyla istenebilir.

  • Test sonucu ne anlama gelir?

    PT için test sonucu, kullanılan yönteme, saniyelerle ölçülen sonuçlara ve sağlıklı kişilerdeki ortalama değerler ile karşılaştırmaya bağlıdır. Birçok laboratuvarda PT sonuçları, anti-koagulan ilaçlar kullanan hastalar için Uluslararası Düzeltme Oranı (INR)’na göre ayarlanarak rapor edilir. Bu hastalarda temel “kan-sulandırıcı” ihtiyaçları için INR değeri 2.0 - 3.0 arasında olmalıdır. Pıhtı oluşma riski yüksek olan bazı hastalar için, INR değeri 2.5 - 3.5 gibi daha yüksek olmalıdır. Doktorunuz INR düzeyini, sizin için en uygun olan PT aralığında tutabilecek şekilde ilaç dozunuzu ayarlamak amacıyla kullanacaktır.

    Anti-koagulan ilaçlar kullanmıyorsanız ve PT düzeyiniz uzamış ise, nedenini araştırmak amacıyla ilave testler yaptırmanız gerekebilir. Uzamış, veya yükselmiş PT kanda pıhtı oluşma süresinin çok uzun olduğunu ifade eder. Bu duruma karaciğer hastalığı, vitamin K eksikliği ya da bir koagülasyon faktör eksikliği neden olabilir. Hangi durumların bulunup bulunmadığını anlamak amacıyla PT sonucu genellikle PTT ile birlikte yorumlanır.

    Bir kanama sendromu görülen hastalarda PT ve PTT testlerinin yorumlanmsı

    PT Sonucu PTT Sonucu Var olması muhtemel durumlar
    Uzamış Normal Karaciğer hastalığı, vitamin K eksikliği, faktör VII eksikliği ya da bozukluğu
    Normal Uzamış Azalmış ya da kusurlu faktör VIII, IX ya da XI ya da lupus anti-koagülan varlığı
    Uzamış Uzamış Azalmış ya da kusurlu faktör I, II, V ya da X, von Willebrand hastalığı, karaciğer hastalığı, yaygın intravasküler (damar içi) pıhtılaşma (DIC)
    Normal Normal Zayıf trombosit fonksiyonu, trombositopeni, faktör XIII eksikliği, diğer faktörlerin hafif eksiklikleri, ılımlı von Willebrand hastalığı
  • Bilmem gereken başka bir şey var mı?

    Alkol gibi tükettiğiniz bazı maddeler PT/INR testini etkileyebilir. Bazı antibiyotikler PT/INR’yi yükseltebilir. Barbitüratlar, doğum kontrol hapları ve hormon-takviyesi tedavisi (HTT) ve vitamin K – multivitamin ya da sıvı beslenme desteği şeklinde de olabilir – PT düzeyini düşürebilir. Bazı besinler (sığır ve domuz karaciğeri, yeşil çay, brokoli, nohut, kıvırcık lahana, şalgam, ve soya fasülyesi gibi ürünler) büyük miktarlarda vitamin K içerir ve PT sonuçlarını değiştirebilir. Doktorunuzun aldığınız tüm ilaçları ve PT/INR sonuçlarınızın doğru şekilde kullanılmasını ve yorumlanmasını etkileyecek son zamanlarda bu besinleri tüketip tüketmediğinizi bildiğinden emin olmalısınız.

  • Evde bu testi yapabilir miyim?

    Evet. Evde yapılabilen birkaç PT/INR testini onaylamıştır. Ancak, evde yapılan testler, hastaların eğitimini gerektiren ve belirli yanıt ve yönetim protokollerini kapsayan bir ev-tabanlı koagülasyon yönetim programı kapsamında genellikle yapılır. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için, Evde Yapılan Testler makalesine bakınız.

  • Günün aynı saatinde mi testi yaptırmalıyım?

    Günün belirli bir saatinde PT/INR düzeyinizi ölçtürmenize genellikle gerek yoktur. Ancak, idame düzeyi korumak amacıyla anti-koagülasyon tedavinizi hergün aynı saatte uygulamanız önemlidir. Doktorunuz tarafından doz arttırılır ya da azaltılır ise, gün içinde kan testlerinizin yeniden yapılmasını isteyebilir ya da PT/INR düzeylerinizde doz değişikliğine herhangi bir etkisi olup olmadığını araştırmak amacıyla isteyebilir (bu hemen görülebilen bir etki değildir).

  • PT sonuçlarım bazen değişebiliyor, ancak doktorum reçetemde değişiklik yapmıyor. Neden?

    Hastalıklar, beslenme değişiklikleri ve bazı tedaviler (yukarıda sözü edilen) PT sonuçlarını değiştirebilir. Sığır ve domuz karaciğeri, yeşil çay, brokoli, nohut, kıvırcık lahana, şalgam yeşillikleri ve soya fasülyesi gibi bazı besinlerde büyük miktarlarda vitamin K bulunur ve PT sonuçlarını değiştirebilir. Kan alma tekniği ve kan örneği alınmasındaki zorluklar da test sonuçlarını etkileyebilir. Doktorunuz PT/INR düzeyinizin stabilitesi ile ilgilendiği takdirde, daha sık test yaptırmanızı isteyebilir.

Daha fazlası için Sık Sorulan Sorular See Less Sık Sorulan Sorular
Kaynakça

En son gözden geçirmede kullanılan kaynaklar

Henry’s Clinical Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed. McPherson R, Pincus M, eds. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier: 2007, pp 733-737.

Pagana K, Pagana T. Mosby's Manual of Diagnostic and Laboratory Tests. 3rd Edition, St. Louis: Mosby Elsevier; 2006, pp 441-443.

Levin, M. (Updated March 9, 2007) Prothrombin Time (PT). MedlinePlus Encyclopedia. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003652.htm. Accessed August 2008.

(Updated May 29, 2007) Prothrombin Time. Massachusetts General Hospital, Pathology Service. Available online at http://www.massgeneral.org/pathology/coagbook/co004400.htm through http://www.massgeneral.org. Accessed August 2008.

(June 2008) Ansell J, et al. Pharmacology and management of the vitamin K antagonists: American College of Chest Physicians Evidence-Based Clinical Practice Guidelines (8th Edition). Chest. 2008 Jun;133(6 Suppl):160S-198S. Available online at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18574265?ordinalpos=4&itool=EntrezSystem2.PEntrez.Pubmed.Pubmed_ResultsPanel.Pubmed_RVDocSum through http://www.ncbi.nlm.nih.gov. Accessed August 2008.

Heart Rhythm Society. Patient Information, International Normalized Ratio. PDF available for download at http://www.heartrhythmfoundation.org/a-fib/INR_FINAL.pdf through http://www.heartrhythmfoundation.org. Accessed August 2008.

University of Alabama at Birmingham Coagulation Service. Bleeding Guidelines. Available online at http://coag.path.uab.edu/bleeding.htm. Accessed August 2008.

Daha önceki gözden geçirmede kullanılan kaynaklar

Thomas, Clayton L., Editor (1997). Taber’s Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA [18th Edition].

Pagana, Kathleen D. & Pagana, Timothy J. (2001). Mosby’s Diagnostic and Laboratory Test Reference 5th Edition: Mosby, Inc., Saint Louis, MO.

(2001). International Normalized Ratio (INR). University Pathology Consortium [On-line handbook]. Available online at http://www.medicine.uiowa.edu/path_handbook/upcmd/01025/inr.html through http://www.medicine.uiowa.edu.

(2000-2004) INR. Northwest Cardiovascular Associates, S.C. [On-line information]. Available online at http://www.nwcardio.com through http://www.nwcardio.com.

Brose, M. (2003 June 1). Prothrombin time (PT). MedlinePlus Medical Encyclopedia [On-line information]. Available online at http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/003652.htm

Brooke Huffman, G. (2001 April 15). Management of Patients Taking Warfarin. American Family Physician, Tips from other Journals [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20010415/tips/5.html through http://www.aafp.org.

Walling, A. (2003 February 15). Optimal Anticoagulation: Determining the Safest INR. American Family Physician, Tips from other Journals [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20030215/tips/22.html through http://www.aafp.org.

Miller, K (2003 September 15). Warfarin Management with Mild Elevation of INR. American Family Physician, Tips from other Journals [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20030915/tips/6.html through http://www.aafp.org.

Sadovsky, R. (2002 February 15). Factors Affecting the Delay in Return of Therapeutic INR Level. American Family Physician, Tips from other Journals [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/20020215/tips/12.html through http://www.aafp.org.

Horton, J. and Bushwick, B. (1999 February 1). Warfarin Therapy: Evolving Strategies in Anticoagulation. American Family Physician, Clinical Pharmacology [On-line journal]. Available online at http://www.aafp.org/afp/990201ap/635.html through http://www.aafp.org.

Daha fazlası için
See Less