Suçiceği ve Zona Testleri

Varicella zoster virüsünün (VZV)  neden olduğu aktif suçiçeği ve zona olgularına genellikle kişinin hastalık belirtileri ve klinik tabloya göre tanı konmaktadır. VZV enfeksiyonuna yakalanmış erişkinlerin çoğu ve henüz aşılanmış çocuklarda VZV bulunabildiğinden toplum geneli taranmamaktadır. Ancak belli bazı olgularda VZV veya VZV enfeksiyonuna karşı oluşan antikorlar için testler yapılabilir. Örneğin, gebe kadınlarda, yenidoğanlarda, önceden organ nakledilenlerde ve HIV/AIDS'lilerde bu testler yapılabilir. Test yapmanın amaçları aşağıdakileri içerebilir:

• o kişinin daha önce VZV 'ye maruz kalıp kalmadığı, aşılanıp aşılanmadığı ve hastalığa karşı bağışıklık geliştirip geliştirmediğini belirlemek
• aktif veya önceki enfeksiyon arasında ayrım yapmak
• şiddetli veya atipik belirtileri olan kişinin aktif VZV enfeksiyonu veya benzer belirtilere sahip başka bir hastalığı olup olmadığını belirlemek

Çeşitli VZV test yöntemleri mevcuttur:

Antikor testi
VZV 'ye maruz kaldığınızda bağışıklık sisteminiz virüse karşı antikorlar üreterek reaksiyon gösterir. Kanda iki tip antikor (IgM ve  IgG) saptanabilir. bir VZV enfeksiyonuna yanıt olarak ilk önce IgM antikorları oluşturulacaktır. İlk maruziyetten sonraki bir ila iki hafta içinde insanların çoğunda bu antikor saptanmaktadır. Kısa süre sonra IgM antikor üretimi artar ve daha sonra azalır. Eninde sonunda VZV IgM antikor düzeyi (titresi)  genellikle saptanabilir düzeylerin altına iner. Latent(gizli)  VZV yeniden etkinleştiğinde ilave IgG antikorları üretilir. İlk VZV enfeksiyonundan birkaç hafta sonra  IgG antikorları üretilerek uzun süreli korunma sağlanır. Aktif enfeksiyon sırasında IgG düzeyleri yükselir, VZV enfeksiyonu düzeldikçe ve virüs etkisiz hale geldikçe sebat eder. Hasta VZV ile karşı karşıya geldiğinde  yaşamlarının geri kalan bölümünde kanlarında ölçülerbilir miktarda VZV IgG antikoru kalacaktır. Yakın zamanlı veya önceki VZV enfeksiyonun varlığını doğrulamaya yardımcı olmak için IgM testiyle birlikte VZV IgG antikor testi kullanılabilir.

Virüsün saptanması
Kan, sıvı veya doku numunelerinde virüs saptanır. Ya virüsün kültürünü yapmayı veya virüsün genetik bileşenini VZV DNA belirlemeyi gerektirir.

● VZV kültürü için vezikülden  (en sık bulunan numune) sıvı numunesi  alınır. Virüsü çoğaltmak ve ayrımlamak için canlı hücreleri ve besleyici maddeleri içeren bir kültürde bekletilir. Bu test duyarlı ve özgül olmasına rağmen sonuç alınması 2 gün veya daha uzun bir süreyi gerektirmektedir. Bu test için en iyisi taze lezyonlardan numune alınır. Zamanla virüsün saçılması azalır ve yalancı negatif sonuca yol açabilir.

●VZV DNA testi: Hastanın numunesinde VZV genetik maddeyi saptamak için kullanılır. Bu yöntem duyarlıdır. Virüsü tanımlayabilir ve miktar tayini yapabilir.

• Direkt Flöresan Antikor Testi (DFA) - Bu test özel bir mikroskop ve işaretli antikor kullanılarak hastanın deri lezyonundan alınan hücrelerde VZV 'ı görüntüler. Hızlı olmasına rağmen VZV kültürü ve DNA testine göre daha az özgül ve duyarlıdır..

Testleri ve toplanan numunelerin seçimi hastaya, hastalık belirtilerine ve doktorun klinik bulgularına bağlıdır.

Bağışıklama durumunu kontrol etmek ve/veya yakın zamanda geçirilmiş bir enfeksiyonu tanımlamak için VZV antikor testleri istenebilir. Yenidoğan veya bağışıklık sistemi yetersiz bir kişi VZV kaptığında, ZV kültürü veya DNA testleri istenebilir. Yine atipik veya ağır hastalık belirtileri görüldüğünde bebekte birincil VZV enfeksiyonu veya bağışıklık sistemi yetersiz kişide birincil veya yeniden etkinleşmiş enfeksiyonu saptamak için bu test istenebilir.

VZV test sonuçlarını yorumlarken dikkat edilmelidir. Doktor sonuçları klinik bulgular bağlamında değerlendirir. Bazen latent (gizli) ve aktif VZV enfeksiyonunu birbirlerinden ayırt etmek zorlaşabilir. Birkaç nedenden zorlukla karşılaşılabilinir:

       ●  VZV  enfeksiyonu kapmış sağlıklı bir kişi  belirtiler kaybolduktan sonra bile VZV enfeksiyonunu barındırmayı sürdürecektir. VZV ara ara sıklıkla klinik belirti vermeyerek yeniden etkinleşecek, belirti vermemekle birlikte vücut sıvıları içine küçük miktarlarda virüs saçılacaktır.

• Bir bebek veya bağışıklık sistemi yetersiz bir kişi VZV enfeksiyonuna karşı güçlü bir antikor yanıtı vermeyebilmektedir. Aktif VZV enfeksiyonuna yakalanmış olmasına rağmen IgM ve IgG  düzeyleri beklenenden daha düşük olabilir.
• Virüs test edilen belli bir sıvı veya dokuda saptanacak düzeylerde olmayabilir.

Antikorun saptanması
Hastalık belirtileri olan kişide hem VZV IgG hem de IgM mevcutsa  o kişinin son zamanlarda ilk kez VZV'ye maruz kalmış ve suçiçeği hastalığı kapmış veya önceki VZV enfeksiyonunun yeniden etkinleşerek zonaya yakalanmış olması mümkündür.

Yalnızca IgM mevcutsa enfeksiyona çok yakın zamanda yakalanılmış olabilir. IgM antikorları saptanmış yenidoğanda doğumsal (konjenital) VZV enfeksiyonu mevcuttur. Kişide hastalık belirtileri mevcut olmasına rağmen IgG ve/veya IgM düşük veya saptanamayacak düzeylerdeyse, o kişide VZV dışında başka bir rahatsızlık mevcut olduğu veya bağışıklık sisteminin normal reaksiyon vermediği- saptanabilir düzeyde VZV antikoru oluşturmadığı- anlaşılır.

Virüsün saptanması
Bir kişide hastalık belirtileri var ve varicella zoster virüs kültüründe virüs saptanmışsa, o zaman o kişide aktif bir VZV enfeksiyonu mevcuttur. Kültür negatifse kişinin hastalık belirtileri başka bir nedene bağlıdır veya test edilen numunede VZV virüsü  saptanamamıştır.

VZV DNA testi pozitifse, yüksek viral DNA aktif bir enfeksiyonu gösterebilir. Düşük düzeyler  belirti veren bir rahatsızlığı olmasa bile bir VZV enfeksiyonuna işaret edebilir. Negatif sonuçlar VZV enfeksiyonunu dışlamamakla birlikte ya virüs çok düşük sayılarda olabilir veya test edilmiş numunede bulunmayabilir.

Şimdilerde yaşlı erişkinler için zona olarak kendini gösteren virüsün yeniden etkinleşmesi riskini ve oluştuğunda hastalığın riskini azaltması amaçlanan bir aşı mevcuttur. Henüz yaygın biçimde kullanımda olmadığı gibi zonanın görülme sıklığı üzerine nihai etkisi henüz ortaya çıkmamıştır.

Nadiren VZV ciddi bir komplikasyon olan ensefalite neden olabilmektedir.

Evet. Ancak suçiçeği kadar bulaşıcı değildir. Enfeksiyonu olan kişinin deri kabarcıkları virüs içermesine karşın solunum salgıları genellikle virüs içermez.