Genel sağlık durumunu belirlemek, anemi (kansızlık) gibi değişik hastalıkları taramak ve izlemek için bu test yapılır.
Tam kan sayımı
Bir rutin tıbbi testin bir bölümü olarak veya doktorunuz tarafından belirlendiği zaman bu test yapılır.
Bir kol veninden, bir el parmağı veya topuk (yenidoğanlar) delinerek alınan kan kullanılır.
Test için hazırlık yapmak gerekmez.
-
Nasıl kullanılır?
Tam kan sayımı anemi (kansızlık), enfeksiyon ve birçok başka hastalığın olup olmadığını kontrol için yaygın bir tarama testi olarak kullanılmaktadır. Gerçekte kanın değişik bileşenlerini inceleyen bir test olup aşağıdakileri içermektedir:
- Lökosit (WBC) sayımı birim kan hacminde mevcut o anki lökosit sayımını gösterir. Lökositlerdeki artışlar ve azalmalar önemli olabilir
- Formül lökosit mevcut lökositlerin tiplerini inceler. Her biri bizi enfeksiyondan korumada kendi işlevini yerine getiren beş farklı tipte lökosit bulunmaktadır. Formül lökosit kişinin lökositlerini tiplerine göre sınıflandırmaktadır: nötrofiller (parçalı lökositler, PMN'ler, granülositler olarak da bilinen), lenfositler, monositler, eozinofiller ve bazofiller
- Eritrosit sayımı (RBC) birim kan hacminde mevcut o anki eritrosit sayımını gösterir. Eritrositlerdeki artışlar ve azalmalar anormal durumlara işaret edebilmektedir.
- Hemoglobin kandaki oksijen taşıyan protein miktarını ölçer.
- Hematokrit belli bir tam kan hacmindeki eritrositlerin yüzdesini ölçer.
- Trombosit sayımı belli bir kan hacmindeki trombositlerin sayısıdır.Hem artışlar hem de azalmalar aşırı kanama veya pıhtılaşma gibi anormal rahatsızlıklara işaret edebilir. Ortalama trombosit hacmi (MPV) trombositlerinizin ortalama büyüklüklerini ölçen makineyle hesaplanan bir sayıdır. Yeni trombositler daha büyüktür. Yeni trombositler üretildikçe MPV'de artar. MPV doktorunuza kemik iliğinizdeki trombosit üretimi hakkında bilgi verir.
- Ortalama eritrosit hacmi (MCV) eritrositlerinizin ortalama büyüklüklerinin bir ölçümüdür. Eritrositleriniz vitamin B12eksikliğinin neden olduğu anemideki gibi normalden daha büyükse (makrositik) MCV yükselmiştir. Demir eksikliği anemisi ve talasemilerde görüldüğü gibi MCV azalmışsa eritrositleriniz normalden daha küçüktür.
- Ortalama eritrosit hemoglobini (MCH) bir eritrosit hücresi içinde oksijen taşıyıcı hemoglobinin ortalama miktarının hesaplanmasıyla belirlenmektedir. Makrositik eritrositler büyük hacimli olduklarından daha yüksek MCH'ye sahip olma eğilimindedirler. Mikrositik eritrositler daha düşük değere sahip olacaktır.
- Ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu (MCHC) bir eritrosit içindeki ortalama hemoglobin konsantrasyonunun hesaplanması yoluyla belirlenir. Demir eksikliği anemisi ve talasemide olduğu gibi hemoglobinin eritrositler içinde anormal derecede seyreltildiği hastalıklarda azalmış MCHC değerler (hipokromi) görülür. Hemoglobinin eritrositler içinde anormal derecede yoğunlaştığı örneğin yanık hastalarında, göreceli olarak nadir bir konjenital hastalık olan kalıtsal sferositozda MCHC değerlerinin artmış (hiperkromi) olduğu görülür.
- Eritrosit dağılım genişliği (RDW) eritrositlerinizin büyüklüklerindeki değişkenliğin hesaplanması yoluyla belirlenir. Bazı anemilerde örneğin pernisiyöz anemide eritrositlerin boyutlarındaki değişkenlik (anizositoz) ( şekillerindeki değişkenlikle birlikte -poikilositoz) RDW'de artışa neden olabilir.
-
Ne zaman istenir?
Tam kan sayımı çok sık kullanılan bir testtir. Birçok hasta genel sağlık durumlarını belirlemeye yardımcı olmak için başlangıçta tam kan sayımı testinden geçecektir. Sağlıklı ve hücre sayımları normal sınırlar içindeyse sağlık durumları değişmedikçe veya doktorları gerekli olduğunu düşünene kadar başka bir tam kan sayımına gerek duyulmayabilir.
Hastada bitkinlik veya halsizlik gibi bulgular, enfeksiyon, iltihap, morarma veya kanama mevcutsa nedenin tanınmasına yardımcı olmak için doktor, tam kan sayımı isteyebilir. Lökositlerde önemli artışlar enfeksiyonun varlığını doğrulayabildiği gibi nedenini tanımlamak için ileri testlerin gerekliliğini düşündürür. Eritrosit sayılarında azalma (anemi) nedeninin azalan üretim, artan kayıplar veya eritrositlerin yıkımına bağlı olup olmadığını belirlemeye yardımcı olmak için eritrositler büyüklük ve şekillerindeki değişiklikleriyle ayrıntılı değerlendirilebilir. Düşük veya son derece yüksek trombosit sayısı aşırı kanama veya pıhtılaşmanın nedenin doğrulayabildiği gibi lösemi gibi kemik iliği hastalıklarıyla ilişkilendirilebilir.
Birçok rahatsızlık hücre sayımlarında azalmalar veya artışlara yol açacaktır. Bu rahatsızlıklardan bir bölümü tedaviyi gerektirebilir, diğerleri ise kendi kendine geçecektir. Kanser benzeri bazı hastalıklar (ve kemoterapi tedavisi) bir hücre tipini diğerlerinin aleyhine artırarak veya total hücre üretimini azaltarak kemik iliğinin hücre üretimini olumsuz etkileyebilimektedir. Bazı ilaçlar lökosit sayılarını azaltırken bazı vitamin ve mineral eksiklikleri anemiye neden olabilmektedir. Bu hastalıkları ve ilaç tedavilerini izlemek için doktor düzenli aralıklarla tam kan sayımı isteyebilir
-
Test sonucu ne anlama gelir?
Aşağıdaki tablo tam kan sayımı bileşenlerindeki artışlar veya azalmaların ne anlama gelebildiğini açıklamaktadır:
Tam kan sayımının bileşenleri
Test
Adı
Artma/Azalma
Lökosit
Enfeksiyonlar, iltihaplanmalar, kanser, lösemide artmakta, bazı ilaçlarla (metotreksat gibi), bazı otoimmün rahatsızlıklar, bazı şiddetli enfeksiyonlar, kemik iliği yetmezliği ve doğumsal kemik iliği aplazisinde (kemik iliği normal yolla gelişemez) azalmaktadır
% Nötro
Nötrofil/Bant/Seg/Gran
Vücut içinde olup bitene göre günden güne biraz değişen dinamik hücre topluluklarıdır. Farklı geçici/ /akut ve/veya kronik rahatsızlıklarda özel türlerde önemli artışlar oluşmaktadır. Örneğin, lenfositik lösemide lenfositlerin sayısında artış görülmektedir. Daha fazla bilgi için bkz. Kan yayma preparatı ve lökositler.
Lenfo
% Mono
% Eos
% Bazo
Neutrophil
Neutrophil/Ban/Seg/Gran
Lymphs
Lenfosit
Mono
Monosit
Eos
Eozinofil
Baso
Basofil
Eritrosit
Anemide azalır Çok fazla üretildiğinde, diyare, susuz kalma, yanıklar gibi su kayıplarında artar.
Eritrosit testleri sonuçlarını yansıtır
Hematokrit
Eritrosit testleri sonuçlarını yansıtır
MCV
Ortalama Eritrosit Hacmi
B12 ve Folate eksikliğinde artarken, demir eksikliği ve talassemide azalır.
MCH
Ortalama Eritrosit Hemoglobini
MCV sonuçlarını yansıtır.
MCHC
Ortalama Eritrosit Hemoglobin Konsantrasyonu
MCV azaldığında azalabilir. Artışlar bir eritrosit içini dolduracak hemoglobin miktarıyla sınırlıdır.
RDW
Eritrosit Dağılım Genişliği
Artmış RDW karma eritrosit topluluğuna işaret etmektedir. Olgunlaşmamış eritrositler daha büyük olma eğilimindedir.
Trombosit
Trombosit üretimini olumsuz etkileyen rahatsızlıklarla azalır veya artar. Kanamada olduğu gibi çok sayıda trombosit kullanıldığında, bazı kalıtsal bozukluklarda(Wiskott-Aldrich, Bernard-Soulier gibi), sistemik lupus eritematozusda, perniziyöz anemide, hipersplenizmde (dalak dolaşımdan çok fazla trombosit çeker), lösemide ve kemoterapide azalmaktadır.
MPV
Ortalama Trombosit Hacmi
Trombosit üretimiyle birlikte değişmektedir. Genç trombositler eskilerinden daha büyüktür..
-
Bilmem gereken başka bir şey var mı?
-
Hasta tam kan sayımı hakkında ne yapabilir?
Sağlıklarına çok özen gösteren kişiler sıklıkla WBC(lökosit), RBC(eritrosit) ve trombosit sayılarını değiştirmek için ne yapabileceklerini bilmek istemektedir."İyi" ve "kötü" kolesterolün aksine hücre sayıları hastada altta yatan bir eksiklik yoksa (B12 vitamini veya folat eksikliği) veya demir eksikliği gibi) genellikle yaşam tarzı değişikliklerinden etkilenmemektedir. Hastanın doğrudan lökositlerinin sayısını artırabilmesinin veya eritrositlerinin şeklini değiştirebilmesinin herhangi bir yöntemi mevcut değildir. Altta yatan rahatsızlıklar veya hastalıkların ele alınması ve sağlıklı bir yaşam tarzı vücudunuzun hücre üretiminin optimal hale gelmesine yardımcı olacak, gerisini vücudunuz halledecektir.